در سال ۱۳۷۲ به استانبول سفر کردم، سفری جذاب و بسیار پربرکت!
پر برکت از این جهت که توانستم با اساتید بزرگ کارتون ترکیه که حالا در قید حیات نیستند مصاحبه داشته باشم.
دو نفر از بزرگترین این کاریکاتوریست ها ، تورهان سلجوق و سمیه بالجو اوغلو بودند.
تلاش دارم، بخش های مفیدی از مصاحبه های طولانی که با این اساتید داشته ام را برای شما منتشر کنم، گفتنی است مصاحبه با تورهان سلجوق در کیهان کاریکاتور شماره ۲۱سال ۱۳۷۲ و در آذرماه منتشر شد.
خوب با این هنرمند بخاطر مقاله ای که زنده یاد خانم ایراندخت محصص در نشریه تماشا نوشت تا حدی آشنا بودم، اما تصور نمی کردم روزی از نزدیک این هنرمند بزرگ ترکیه ای را ببینم.
در استانبول فهیمیدم تورهان سلجوق اهل معاشرت نیست، و بندرت کسی را می پذیرد.
لذا دست به دامان سمیه بالجی اوغلو شدم( دوست ویار شفیق چند ده ساله ) و انصافا هم سمیه حق مطلب را به خوبی ادا کرد. و با تماس تلفنی توانستم زمانی را برای ملاقات در منزل تورهان سلجوق مشخص کنم.
تورهان سلجوق در طبقه دوم آپارتمان بسیار شیکی زندگی می کرد، تمام فضای خانه او پر از نقاشی ها و کاریکاتورهای زیایی بود که اغلب کار خودش بود.
اما حالا در نظر دارم برای طولانی نشدن مطلبم بخش توصیه های این هنرمند بزرگ را از دل مصاحبه ام جدا کنم.
تورهان سلجوق در اینباره گفت: طبیعی است که همه هنرمندان تحت تاثیر واقع می شوند، و شروع کارشان به یقین نتیجه این اتفاق است. اما این کارها خام است، وظیفه کاریکاتوریست این است که دنیای خاص خود را بیابد. دنیایی که در آن بتواند نظریاتش را بیان کند.
بیشتر کاریکاتوریست های خوب معمولا سبک شخصی خود را دارند. آنهایی که هنوز به این مهم دست نیافته اند، بیشتر درگیر فرم می شوند و کارشان از محتوا کم می آورد.
من در ابتدای کارم ، تمام تلاشم را در این راه صرف کردم که طرح هایم دارای شخصیتی ویژه شوند و به این دلیل وقتی کارهایم را با هم مقایسه می کنم نمی توانم بین سبک آنها فرقی بگذارم ( بین کاریکاتورهای جدید و قدیم)، گرچه نمی خواستم تحت تاثیر جمال نادر باشم، اما کارهایم خیلی پر خط و خطوط بود. و این من را ناراحت می کرد. تا اینکه در سالهای ۱۹۵۰ به بعد تحت تاثیر کاریکاتوریست های غربی قرار گرفتم.
دیدم هر کسی روش مخصوص خودش را دارد. از این رو تصمیم گرفتم که من نیز روش ویژه خودم را جستجو کنم. از آن پس در این زمینه کار کردم و البته مدتها طول کشید تا کارم ثمر بخشید و روش ام را یافتم.
با تمام اینها هنوز خودم را آماتور احساس می کنم و وقتی کاریکاتورهای روز پیش ام را در روزنامه می بینم ، می خواهم خطاهایش را پیدا کنم و اغلب می گویم کاش این را اینطور می کشیدم و مثلا اگر اینجاش فلان بود، خیلی خوبتر بود.
مورد بعدی اینکه باید زیاد مطالعه کرد( هم نوشتاری و هم تصویری)، و زیاد تحقیق باید کرد.
کاریکاتورهای جهان را از نزدیک دنبال کنید. به طراحی اهمیت ویژه ای بدهید و بطور مداوم کار کار و کار کنید. در مسابقات جهانی شرکت کنید، زیرا در این مسابقات حس رقابت وجود دارد. و اگر انسان تنها در محدوده محیط خویش بماند پیشرفتی به دست نمی آورد، باید در سطح بین المللی فعالیت و رقابت کرد.
پی نوشت: خوب فکر می کنم برای یک مصاحبه کوتاه همین مقدار مطلب کافی باشد، به نظرم مطلب را یک بار دیگر هم مرور کنید، به نظرم خیلی مهمه!
سید مسعود شجاعی طباطبایی
برای دیدن گاری آثار تورهان سلجوق اینجا را کلیک کنید.
