محمد افلاک، هنرمند کارتونیست،طراح، انیماتور و کاریکاتوریست، لیسانس کارگردانی انیمیشن دارد و حدود ۱۵ سال است که در زمینه کارتون و کاریکاتور فعالیت می‌کند و در رسانه‌های مختلفی از جمله روزنامه همشهری، جوانان امروز کار کرده است. محمد افلاک، مدرس طراحی انجمن هنرهای تجسمی استان قزوین هنم هست. وی در حال حاضرمشغول تولید یک انیمیشن کوتاه با مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی است.
افلاک تاکنون در بسیاری از جشنواره های داخلی از جمله ایران ساخت، سال استیکر و ایران خودرو برگزیده شده و سال گذشته هم برگزیده بخش کارتون و کاریکاتور سیزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر شد.
وی در گفتگو با هنرآنلاین به ارائه مطالبی در باره هنرکارتون در ایران از جمله : جایگاه کارتون و کاریکاتور در ایران، تأتیرات تحریم، گران شدن کاغذ و تیراژ پایین نشریات در کسب و کار کارتونیست‌ها و سابقه فعالیت هنری خود پرداخت که می خوانید:
در ابتدا در باره اثری که در جشنواره تجسمی فجر ارائه داده بودید و منتخب شد بگوئید
من چند مجموعه کارتون به اسم دست‌های آلوده دارم که درآنها معمولاً دست یک شخص قدرتمند دیده می‌شود که ازدیگران سوء استفاده می‌کند و به نحوی با مردم و جان و مال آنها بازی می‌کند. مسائلی مانند اعتیاد، صادرات و واردات، ساختمان‌های مسکونی غیراستاندارد و... در آنها دیده می‌شود. این اثر نیز یکی از کارهای آن مجموعه است که موضوع کودکان کار را سوژه قرار دادم و در این اثر با کودکان بازی می‌شود و نمی‌دانیم چه کسی سود کلان ازاین کودکان می‌برد.
ایده اثر فوق که برگزیده شد وقتی به ذهنم رسید که بچه‌ای را دیدم که تا کمر در سطل زباله خم شده بود و آن‌قدر پایین رفته بود که احساس کردم زندگی این کودکان در سطل‌های زباله خلاصه می‌شود. در این کارتون نشان دادم که این کودکان بازیچه دست افراد دیگری هستند.
اثری از مجموعه دست های آلوده با موضوع اعتیاد
بیشتر از چه تکنیک هایی استفاده می کیند و موضوع آثارتان هم به طور معمول پیرامون چیست؟
من هم با تکنیک دستی و هم تکنیک دیجیتال کار می‌کنم، اما در فضای دیجیتال هم معمولاً کارها را به شکلی اجرا می‌کنم که به نظر می‌رسد کار دستی با آبرنگ، پاستل یا مداد رنگی است. بیشتر در زمینه موضوعات اجتماعی و فرهنگی کار می‌کنم و به دغدغه‌های جامعه توجه می‌کنم و یا به طنز و فکاهی می‌پردازم تا مردم را شاد کنم. این طنزها معمولاً از محیط اطراف، جامعه و عادت‌های ما می‌آید و چیزهایی که احساس می‌کنم باعث شادی مردم می‌شود را استفاده می‌کنم. این آثار را در صفحات شخصی خود منتشر می‌کنم و مورد استقبال مردم نیز قرار گرفته‌اند.
ارزیابی شما ازجایگاه کارتون در رسانه‌های امروز چیست ؟
تحریم و گران شدن کاغذ و به تناسب آن تیراژ پایین مجله ها و روزنامه‌ها در کسب و کار کارتونیست ها نیز تاثیر گذاشت. اگرچه کارتون و کاریکاتور ایران در صحنه‌های جهانی حرف زیادی برای گفتن دارد اما در رسانه‌های ایرانی توجه چندانی به این دو هنر نمی‌شود و هنرمندانی که با نشریات همکاری می‌کنند اغلب به دلیل علاقه شخصی این کار را می‌کنند. آنها مبالغ کمی دریافت می‌کنند و همین مسئله کمک کرده است تا استفاده از کارتون در رسانه‌های ایرانی همچنان حضور اندکی داشته باشد. با این حال این فعالیت‌ها بسیار کم شده و رسانه‌هایی که قبلاً با تعداد زیادی کارتونیست همکاری می‌کردند و تنوع زیادی در کارهای آنها بود امروزه تنوع خود را از دست داده‌اند و نبود قانون کپی‌رایت نیز باعث شده به راحتی از آثار هنرمندان استفاده کنند.
در کشور ما به کارتون اهمیت زیادی داده نمی‌شود و نه تنها در رسانه‌ها که در صنعت تبلیغات و بسته‌بندی نیزمشاهده می‌کنیم که کاراکترهای کارتونی معمولاً به کارتونیست‌های حرفه‌ای سفارش داده نمی‌شود، بلکه به آشنایانی سفارش داده می‌شود که کیفیت کارشان خوب نیست. نهاد مشخصی نیز وجود ندارد که پیگیرمسائل ما باشد. کارتونیست‌ها در یکی دو سال اخیر آسیب‌های زیادی دیده‌اند و درانیمیشن نیز وضعیت بدتر از کارتون است تا جایی که بسیاری از شرکت‌های تولیدکننده انیمیشن ورشکست شده‌اند.
شما سابقه پنج دوره حضور در جشنواره هنرهای تجسمی فجر دارید، کمی هم درباره تجربه های حضورتان در این جشنواره بگوئید
در طول این سال‌ها مانند بسیاری دیگرازرویدادها، مشاهده کردم که با تغییر مدیران ومسئولان برگزارکننده، شکل و فرم این رویداد نیز تغییر می‌کند. اما آنچه به نظر می‌رسد این است که جشنواره هنرهای تجسمی فجر چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد و جدی گرفته نمی‌شود. البته طبیعی است که این جشنواره به اندازه سینما و موسیقی مورد توجه نباشد، اما به هر حال هنرمندان تجسمی هم توقع دارند که مناسب جایگاه آنها رفتار شود.
در ادامه شماری دیگر از آثار محمد افلاک می آید :
