گفتگوی اختصاصی ایران کارتون با سجاد رافعی:
سجاد رافعی ، متولد ۱۳۶۲ شوشتر و طراح و کارتونیستی بین المللی است. وی درسال ۱۳۷۹ وارد گروه" گوزن زرد"شد و فعالیت های هنری اش را در عرصه بین الملل آغازکرد و از همان زمان آثارش درجشنواره های ملی و بین المللی منتشر شد.
سجاد رافعی، کارشناسی رشته مهندسی مکانیک را درسال ۱۳۸۴ گرفت و شروع به طراحی دو بعدی و سه بعدی کرد. تحصیلات فنی او کمک زیادی به موفقیت او دراین زمینه و همچنین فعالیت در زمینه طراحی داخلی داشت. البته خود سجاد می گوید که تحصیل در رشته مهندسی مکانیک ، درمقطعی باعث ایجاد شکاف در زندگی اش شده چون این رشته ، کاردرشغلی را برای او رقم زده است که تا مدتی با روحیات هنری وی درتناقض قرارگرفته و زمان زیادی طول کشیده تا توانسته است به تعادلی خودساخته میان شغل و هنرش در زندگی برسد.
قابل توجه است ، سجاد رافعی برنده جوایزملی و بین المللی متعددی شده است که برخی ازآنها شامل : جایزه جشنواره گوگلم چین ۲۰۰۸، جایزه اول فستیوال کارتون " بی اچ هیومر" برزیل ۲۰۱۰ ، جایزه سوم جشنواره " ضد جنگ " ایران ۲۰۱۰، جایزه ویژه ۳۰ مین جشنواره آیدین دوگان ترکیه ۲۰۱۳، جایزه سوم فستیوال کارتون زیتون، قبرس ۲۰۱۶، جایزه دوم جشنواره " جامعه ایمن" ایران ۲۰۱۷ و جوایز متعدد دیگر می باشند.
گفتگوی اختصاصی ایران کارتون را با سجاد رافعی می خوانیم:
اولین کارتونی که کارکردید چه بود؟ یادتان هست؟
به گمانم ، اولین کارتون هایی که کارکردم، پایین دفتر و کتاب های مدرسه ام دردوران راهنمایی بود.بعضی ازآنها به شکل حیرت انگیزی بی سر و ته و نامفهوم بودند و بعضی هم، فرم و شکل انیمیشن داشتند.
اولین اثری که ازشما منتشرشد کی بود و کجا منتشرشد؟
اولین کارهایم سال ۸۰ در روزنامه «همسایه ها» دراهوازچاپ شد.
آرزوی کودکی تان چه بود ؟
درکودکی ، به نقاشی و طراحی علاقه داشتم .این گرایش باعث می شد که معلم های هنر نسبت به سایرمعلم ها ازمن راضی تر باشند ولی هیچ وقت آرزو و هدف خاصی ازکودکی نداشتم که نقشه و مسیر راه من را تعیین کند که این به نظرم نکته بسیارمهمی است. اینکه آیا ما بهتراست هدف و مسیر راه را برای کودکانمان ، با توجه به تجربه ای که کسب کردیم و مصلحتی که درنظرداریم، تعیین کنیم و نگذاریم آنها خطاهایی که ما مرتکب شدیم را تکرارکنند یا اینکه اجازه بدهیم تا کودک خودش مسیرخودش را انتخاب کند ؟
اکنون چه آرزویی دارید ؟
آرزو دارم فارغ ازمسائل معیشتی به کشف و جستجو و تکامل دردنیای هنربپردازم ، ولی به نظرم این اتفاق بیشتر به رویا شبیه است ، چون درشرایط معیشتی بسیارپیچیده و سختی هستیم.
اولین جایزه شما چه بود؟
اولین جایزه ام درحوزه کارتون را سال ۱۳۸۰ دراولین دوره مسابقات کاریکاتوردانشجویان کشورگرفتم. جایزه سوم جشنواره بود و به چند دلیل برای من بسیار شیرین بود. اولین دلیل این بود که شرکت کننده گان آن جشنواره ، کاریکاتوریست هایی حرفه ای بودند که به دلیل تراکم بیش ازحد تعداد دانشجو درآن دوره می توان گفت که اکثریت قریب به اتفاق شان، همین کارتونیست های حرفه ای امروزبودند. دومین دلیل این بود که من دررشته فنی مهندسی درس می خواندم و بیشترشرکت کننده ها، دانشجوی رشته های هنر بودند. سومین دلیل این بود که هیأت داوری جشنواره رایک تیم حرفه ای تشکیل می دادند که شامل آقایان: مسعودشجاعی طباطبایی، جواد علیزاده و ولادیمیرکازانوفسکی ازاکراین می شد .
آخرین جایزه شما چه بود؟
جایزه دوم جشنواره بین المللی « آموت » ترکیه بود که موضوع آن خلع سلاح های کشتاربود و ده روزپیش آن را گرفتم.
آخرین کاری که دست گرفته اید چیست ؟
هنوز کاری راشروع نکرده ام ولی درنظردارم تعدادی کار برای جشنواره « ترامپیسم »آماده کنم .
شما به شکل دیجیتال کارمی کنید یا دستی؟
تکنیک کاری من مبتنی برترکیب دیجیتال و دستی است. بخشی ازکار به صورت اورژینال انجام می شود و بخش دیگر هم به صورت دیجیتال ولی درنهایت خروجی کاربه صورت پرینت است.
ازچه ابزار و نرم افزاری استفاده می کنید؟
ابزارهایم برای کاردستی ، ترکیبی ازاکریلیک ، مدادرنگی و گچ پاستل است. درفضای دیجیتال هم با قلم نوری کارمی کنم .
بهترین کارتون یا کاریکاتوری که کارکردید چه بود؟
مجموعه جنگم را بسیاردوست دارم چون هرکدام ازکارها، روایت یک اتفاق درفضای جنگ است ولی ازنظرخودم ، بین کارهای این مجموعه ، کاری که سال گذشته درجشنواره «آیدین دوغان» ترکیه برنده شد را بیشتر ازسایر کارهای آن مجموعه دوست دارم .درآن کار، ژنرالی را درفضای جنگ به تصویر کشیدم که پشت سرش خدمتکار هتل همراه با گاری مخصوص هتل های لوکس ، چمدان های ژنرال را حمل می کند. حس و حال ژنرال را هم خیلی دوست دارم . آرامشی حیرت انگیز دارد و چنان با لذت گام برمی دارد که انگار دارد در زمین گلف قدم می زند.
آیا کاریکاتور و کارتون را می توان آموزش داد؟
چرا که نه ، همه چیز قابل آموزش است به این شرط که علاقه ای برای آموختن و حوصله ای برای آموزش دادن درمیان باشد .
ایده کاریکاتور یا کارتون چه طور؟
من ایده هایم را از زندگی روزمره ام الهام می گیرم. به جرات می گویم که زمان بسیارزیادی برای رسیدن به ایده نهایی صرف می کنم .گاهی برای جشنواره ای بیش ازسی تا چهل سوژه به ذهنم خطورمی کند ولی پس از عبور از فیلترهای فراوان، فقط یک سوژه را انتخاب می کنم .
ایده برای تان مهم است یا تکنیک؟
ایده و تکنیک ، بال های یک پرنده هستند؛ هیچ وقت یک پرنده نمی تواند با یک بال پرواز کند و هیچ وقت هم یک کارخوب بدون ایده ای پخته و اجرایی ، که متناسب با آن کار نیست ، کاری خوب ازآب درنمی آید.
به نظرمن ، سوژه باید بکر باشد و قبل ازآن به ذهن کسی نرسیده باشد. این برای من بسیارمهم است چون اجرا های من بسیاروقت گیرند و فرصت این را ندارم که کاری بکشم که بیهوده ازآب دربیاید .
دیگراینکه ، دیدگاه اشتباهی که خیلی ها دارند این است که فکر می کنند هرچه اجرا و تکنیک چشمگیرتر باشد، کار بهتر ازآب درمی آید که این کاملا اشتباه است. هرایده ای اجرای خاص خودش رادارد؛ چه بسا بعضی ایده ها باید درعین سادگی اجرا بشوند و این مهارت یک هنرمند است که قادربه تشخیص درست و شیفت کردن بین اجراهای متفاوت باشد .
شما با چه روشی و چطوری به ایده هایتان دست مییابید؟
ایده های اولیه کارهایم خام هستند و از زندگی اطرافم نشأت می گیرند. زمان زیادی طول می کشد تا ایده پخته شود و شکل بگیرد. گاهی ایده از زاویه های مختلف بررسی می شود تا به ایده نهایی تبدیل شود. گاهی ایده های من وامداریک فضا هستند ؛ فضایی که من را ازقبل تحت تاثیرقرارداده است. فضایی که ممکن است نتیجه رؤیا پردازی من بوده و یا تاثیرش را ازخواندن یک کتاب یا دیدن یک فیلم گرفته باشد.
من تمام تلاشم براین است که خالق فضا های جدید باشم ، و اگر به کار های من هم دقت کنید بیشترآنها درفضا های جدیدی شکل گرفته اند و به جرات می تونم بگوم که یا تا حالا کارنشده اند و یا خیلی کم کارشده اند . فضا های جدید زیادی هم دارم و هر روزهم دارم به آنها اضافه می کنم تا درکارهایم ازآنها استفاده کنم .
شما آموزش کارتون یا کاریکاتوردیده اید؟
آموزش کارتون یا کاریکاتور به صورت آکادمیک یا درآموزشگاه ندیده ام ولی دیدن کارهای بزرگان این رشته ، خواندن مقالات ، تورق مجله ها و کاتالوگ های جشنواره های مختلف و همنشینی با دوستان کاریکاتوریست ، بهترین معلم من دراین رشته بوده اند.
کاریکاتور پیشه اصلی شما است یا درزمینه های دیگری هم کارمیکنید؟
کاریکاتورعلاقه اصلی من است ولی پیشه اصلی من نیست. من فارغ التحصیل رشته مکانیک هستم وبه همین خاطر، درآمد اصلی زندگی من ازین مسیر می گذرد.
به طورمعمول چه قدرروی یک اثرکارمی کنید؟
کارهایم گاهی تا یک هفته هم وقت می برند ولی این یک هفته هیچوقت مداوم نبوده است. گاهی درطول روز، دو ساعت و گاهی هم نیم ساعت کارمی کنم .
این نوع کار و میزان زمان بستگی به چه دارد ؟
زمان فراغت، مهمترین عامل برای نیل به نتیجه دلخواه درکارمن است و گاهی بعضی از کارها بسیاروقت گیرند .
این نیازمندی به فرم پیچیده یا ساده ، به پیچیدگی و ساده بودن ایده هم ارتباط دارد ؟
دقیقا بستگی دارد، به طورمثال کاری ازمن ، که جایزه بزرگ دو سالانه رابرد، وقت زیادی ازمن گرفت. ازطرفی مطالعات زیادی درخصوص نحوه ورود رئیس جمهورها به کاخ سفید کردم و سعی کردم بفهمم زمانی که گارد تشریفات جلوی ورودی کاخ سفید می ایستد، به چه صورت این کاررا انجام می دهد. همه این جزئیات وقت زیادی می گیرد. یا کاری که در دوسالانه کتاب جایزه دوم را گرفت ، وادارم کرد تا درخصوص تعداد زیادی ازسالن های اُپرا مطالعه کنم و با توجه به تعداد زیاد کاراکترهای موجود ، که هرکدام ازفیگورخاصی برخوردارند ، بسیارکار وقت گیری شد. جالب اینجاست که برای هرکدام ازکاراکترها یم ، داستان جداگونه ای دارم و سعی می کنم که هرکدام را شخصیت پردازی کنم. به طور مثال، سعی کردم کاراکتری که درحال ورق زدن کتاب روی سِن سالن اُپراست را شخصی با قدم هایی نرم و سبکبال نشان دهم که انگاردارد از درون ذهنش خاطره خوشی را به یاد می آورد و یا دارد به خنده های بچه اش فکرمی کند .
بهترین کاریکاتوریست خارجی ازنظرشما کیست؟
دردوره های تکاملی کارم ، بهترین کارتونیست خارجی وجود ندارد. درسال های مختلف تأثیرات متعددی ازکارهای دیگران گرفتم ، گاهی «کینو» و گاهی « کوزوبوکین » یا «میهایی ایگنات» و گاهی هم «کلودسر» بیشترین تأ ثیر را درکارهای من داشته اند ولی اگر بخواهم ازشخص خاصی اسم ببرم ، «کینو » را یک سر و گردن بالاترازبقیه می دانم .
ازکارکدام هنرمند ایرانی خوش تان میآید؟
کارهای همه هنرمندان همکارعالیه و ترجیح می دهم شخص خاصی را نام نبرم .
بهترین فیلمی که دیده اید؟
فیلم زیاد می بینم ، طبعا هرکدام ازآن فیلم ها ممکن است دردوره خودش یا دردوره من بهترین فیلم بوده باشند.بنابراین ، نمی توانم ازبهترین فیلم نام ببرم ولی سعی می کنم فیلم هایی که درجشنواره های کن ، برلین و اسکاربرنده می شوند را ببینم. ازطرف دیگر، کاربعضی ازکارگردان ها را هم همیشه دنبال می کنم. مثل نوری بیگله جان ، وودی آلن ، اسکورسیزی ، دیویدفینچر ،ایناریتو گونزالس ،دیوید لینچ وعباس کیارستمی.
بهترین بازیگران ایرانی و خارجی مورد نظرشما چه کسانی هستند ؟
ازایرانی ها، بازی های «شهاب حسینی» ، «پیمان معادی» و « علی مصفا» را می پسندم و از بازیگرهای خارجی «آل پاچینو».
بهترین کتابی که خوانده اید چه بود؟
به تازگی کتاب« بارهستی » اثر« میلان کوندرا» راخواندم که فوق العاده بود ولی کتاب « قلعه حیوانات» اثر« جورج اورول »، شگفت انگیزترین کتابی است که تا به حال خوانده ام .
با کدام یک ازهنرمندان ایرانی بیشتردرارتباط هستید؟
دوستان بسیار زیادی دارم و با همگی نیزصمیمی هستم. امین آقایی ، مجید امینی و سامان ترابی ازدوستانی هستند که مرتب تلفنی یا حضوری با آنها ارتباط دارم ولی دوستان کارتونیستی هم هستند که ازطریق تلگرام یا واتس آپ یا فیسبوک با آنها درارتباط هستم و خیلی هم با یکدیگرصمیمی هستیم .
نظرشما درباره سایت ایران کارتون چیست؟
سایت ایران کارتون، بعداز« کیهان کاریکاتور»، بیشترین تاثیر را درایجادارتباط من با دنیای کارتون داشته است. به نوعی ، موفقیت هایم را وامدار کیهان کاریکاتور و سایت ایران کارتون می دانم.
با تشکر از وقتی که در اختیار سایت ایران کارتون گذاشتید!
