اولین کارتون طنز شما چه بود؟
مدت ها پیش حدود سال 1974 بود که 10 ساله بودم و دوران شوروی کمونیستی در کلاس چهارم درس می خواندم. در کلاس مان هر گروه روزنامه دیواری درست می کرد. مسابقه ای روی طراحی روزنامه برگزار شد، طراحی من از بچه های دیگر کلاس بهتر بود و معلم مرا به عنوان طراح گروه انتخاب کرد و این برای من بسیار هیجان انگیز بود. همزمان با این کار شروع به کشیدن کاریکاتور از همکلاسانم کردم که نمره کم می گرفتند یا رفتار های بدی داشتند.
زنگ تفریح هم کاریکاتور معلم ها یا همکلاس هایم را می کشیدم که البته به معلم هایم نشان نمی دادم.
چه زمانی کار حرفه ای تان را به عنوان کاریکاتوریست شروع کردید؟
در اسفند 1987 که شروع به کار در روزنامه کوچک شهرمان به نام استروتیل کومونیزما کردم..jpg)
اولین اثر منتشر شده تان چه بود؟
در1987 کارتون من در مجله استروتیل کومونیزما منتشر شد. در این روزنامه به عنوان روزنامه نگار کار می کردم و برای مصاحبه و گزارش به نقاط مختلف شهر می رفتم و مقالات طولانی می نوشتم و علاوه بر آن برای مجله کاریکاتور نیز می کشیدم.
در سال2001 برنده جایزه کاریکاتور مسابقه بین المللی شهر پیسک جمهوری چک شدم.
آخرین جایزه تان چه بود؟
امیدوارم به این زودی ها آخرین جایزه ام را نگیرم. هنوز می خواهم سال ها کار کنم و جایزه بگیرم. اما یکی از آخرین جوایزم جایزه ای بود که از کارتونیست با استعداد و مشهور «آلکساندر سرجیف" گرفتم که در مسابقه کاریکاتور"کاریکاتوروم" شهر سورگوت روسیه بود.
چگونه ایده های تان را پیدا می کنید؟
ایده ها خود به خود و بسیار واضح به ذهنم می رسند و معلوم نیست از کجا می آیند. شاید از ارتباط با افراد محتلف مثلا دوستانم و یا حتی غریبه ها به ذهنم برسند. گاهی شاهد حوادث شاد وخنده دار و گاهی غمگین در خیابان، فروشگاه، محل کار، محل رفت و آمد و یا هر کجا هستم. به همین دلیل در اغلب کاریکاتورهایم یک یا چند نفرحضور دارند. گاهی هم ایده ها را از فیلم ها یا اخبار اینترنت یا خواندن روزنامه یا کتاب پیدا می کنم و ناگهان ایده ها مانند نور لامپ در ذهنم به شکل داستان یا کاریکاتور ظاهر می شوند. کافی است یک قلم و کاغذ دم دستم باشد تا ایده را سریع بکشم که بعد تبدیل به کاریکاتور شود..jpg)
نظرتان در باره سرقت ادبی چیست؟
کشیدن کاریکاتور خوب هنری بسیار مشکل است. مانند آلیاژی است که در ارتباط با طراحی یا نقاشی با کیفیت خوب و کمیت روزنامه نگاری کامل می شود و شکل می گیرد. در حال حاضر هزاران کاریکاتوریست هنرمندانی بزرگ و استاد کاریکاتور به حساب می آیند. و این عادی است که کاریکاتوریست های آماتور دوست داشته با شند دنباله روی آنها باشند واز ایده های آنها استفاده کنند( بدین دلیل که خودشان ایده ای ندارند) در بسیاری از مواقع کاریکاتوریست های همکار ایده های مشابه ای دارند که مشابه به نظر می رسند، من نام آن را سهل انگاری می گذارم. برای جوانها تجربه به حساب می آید و می توان از این اشتباهات آنها چشم پوشی کرد. نباید برای آنها خشمگین شد یا آنها را شرمنده کرد زیرا پس از مدتی راه و مسیر و تکنیک خودشان را پیدا می کنند اما با کاریکاتوریست های بالغ و حرفه ای که موضوع یا ایده همکارشان را می دزدند باید برخورد سختی داشت ( البته برخی ایده ها به قدری در دسترس هستند که به ذهن همه می رسند) اما اگر کارتونیستی از کارتون هنرمند دیگر که جایی چاپ شده یا به نمایش در آمده است تقلید کند باید اورا رسوا کرد! امروزه در قرن اینترنت سرقت ادبی به سدعت پیدا می شود.
بهترین کارتونیست ایرانی را چه کسی می دانید؟
نمی توان جواب مستقیمی به این سوال داد. در ده سال اخیر کارتونیست های ایرانی پیشرفت چشمگیری داشتند و کارهایی با کیفیت بالا خلق می کنند و به نظر می رسد که این هنرمندان در افق دنیای کاریکاتور همچنان با استعداد و قوی به پیش می روند. به خصوص در اکثر مسابقات کارتون و کاریکاتور برندگان زیادی از ایران داریم. من شخصا آثار هنری کامبیز درم بخش، محمود آزاد نیا، مسعود شجاعی طباطبایی، مسعود ضیایی زرد خشویی، حسین صافی و بسیاری از کارتونیست های ایرانی دیگر را دوست دارم..jpg)
بهترین کاریکاتوریست کشور شما چه کسی است؟
من کارتونیست اوکراین به حساب می آیم چون شهروند اوکراین هستم و آثار والری زلینسکی، آناتولی کازانسکی، آناتولی واسیلنکو، ولادیمیر کازانفسکی، کنستانتین کازانچف، رادنا ساخالتوف، یوری کوزولوکین و بسیاری از کارتونیست های دیگر اکراین را دوست دارم. اما در حال حاضر با خانواده ای اهل بلاروس زندگی می کنم و به همین دلیل باید بگویم کار کارتونیست اهل بلاروس آرکادی گورسکی را هم به عنوان هنرمندی منحصر به فرد نام ببرم.
به نظر شما بهترین کاریکاتوریست خارجی چه کسی است؟
پاسخ مشکلی است! کاریکاتور ورزش نیست. مثلا ورزشکار دو صد متر و یا ورزش های دیگر به را حتی مشخص هستنداما در هنر چنین چیزی مشکل است. فقط می توانیم مشخص کنیم یک اثر هنرمند خوشایند یا نا خوشایند" است. و این که کسی را صرفا هنرمند بنامیم مشکل است. البته اکثر آثار رونالد سیرل، سمپه، لا سالوی، رز تامپسون، هرمن اوگورود نیکف، ادگار والتر ، یوری پوگورلوف، آندری پوپوف، یاکوب ویاتسکی و چندین استاد دیگر هنر حقیقی به حساب می آیند..jpg)
بهترین کاریکاتوری که تا به حال دیده اید چیست؟
من صدها کاریکاتور را پسندیده ام و نمی توانم یکی از آنها را انتخاب کنم. مانند مادری که همه بچه هایش برایش عزیز هستند. من عاشق کاریکاتورهای طنز هستم و خودم هم آنها را با مهارت می کشم.
چه زمانی را برای خلق یک کاریکاتور صرف می کنید؟
فرق می کند. گاهی به سرعت یک اثر را خلق می کنم و گاهی دو یا سه ساعت وقت می گذارم. اگر بخواهم کاریکاتوری برای روزنامه بکشم به دلیل محدودیت زمان آن را به سرعت در یک ساعت می کشم اما اگر برای شرکت در مسابقه بین المللی بکشم زمان بیشتری را صرف آن می کنم. ممکن است یک روز تمام یا یک هفته را به آن اختصاص دهم. با مداد طراح کنم و سپس با مداد رنگی آن را رنگ کنم و بعد با جوهر سیاه دور آن را بکشم و حتی ممکن است آماده کردن آن یک ماه طول بکشد. البته بستگی به موضوع مسابقه ، انگیزه ویا پیچیدگی کاریکاتور دارد..jpg)
از چه ابزار و تکنیکی برای خلق کارتون و کاریکاتورهایتان استفاده می کنید؟
از مداد ژله ای برای طراحی اولیه استفاده می کنم و سپس از مداد، مداد رنگی، جوهر سیاه و برای کشیدن آن استفاده می کنم.
از چه نرم افزاری استفاده می کنید؟
از فتوشاپ ادوب برای اسکن کردن و گاهی رنگ کردن کاریکاتورهایم استفاده می کنم.
چه پیشنهادی به همکاران تان دارید؟
نسبت به زندگی و خلاقیت مهربان تر باشید..jpg)
در جهان امروز چه چیزی را خنده دار می پندارید؟
کاملا اعتقاد دارم که همه هنرها و همچنین هنر کاریکاتور مردم نژادها، ملیت ها را با عقاید مذهبی و سیاسی مختلف متحد می کند اما متاسفانه در دوران پر آشوب کنونی کاریکاتور انسانها را مجزا کرده است . این بسیار غم انگیز است که امروزه در جهان دیگر مهربانی وجود ندارد.
تا کنون برای خلق کاریکاتوری دچار مشکل شده اید؟
هنوز نه. در حال حاضر بیشتر کاریکاتورهای طنز برای کودکان می کشم که اکثرا برای مجلات و کتاب های کودکان است. مثلا وقتی اوکراین بخشی از شوروی بود برای روزنامه ها کاریکاتورهای سیاسی می کشیدم و گاهی دچار مشکل می شدم و نامه هایی تهدید آمیز از فردی ناشناس به دفتر روزنامه می آمد. قبل از آن در دوران سربازی یک بار کاریکاتوری از فرمانده مان کشیدم. این کاریکاتور به دست فرمانده افتاد. او مرا دستگیر کرد، روی یک صندلی نشاند و دستور داد یکی از دندان هایم را بکشند. البته خدا را شکر آن دندانم درد می کرد و از دکتر دندانپزشک برای این کار متشکرم. بعد فرمانده با من دست داد و از کاریکاتورش تشکر کرد و گفت که آن را به عنوان یادگاری نگاه می دارد..jpg)
کدام کاریکاتورتان را بیشتر دوست دارید؟
نمی دانم. از کشیدن کاریکاتور لذت می برم و قضاوت در باره آنها را به بینندگان آنها و دوستانم می سپارم.
تا کنون انیمیشن سینمایی کشیده اید؟
تا به حال این کار را انجام نداده ام اما دوست دارم آن را امتحان کنم. بسیاری از همکارانم کاریکاتور انیمیشن سینمایی می کشند که به نظر من تجربه تازه ای در خلاقیت به حساب می آید.
تا کنون در ایران داور مسابقه کارتون و کاریکاتور بوده اید؟
بله، یک بار در سال 1386 داور مسابقه کاریکاتور تهران و دوبار در سال های 1389 و 1392 داور مسابقه کاریکاتور تبریز بودم. در سال 1392 داور مسابقه ای در آذربایجان نیز بودم. سال 1394 هم به داوری مسابقه کارتون برلن دعوت شدم و یک دعوت داوری هم برای جشنواره کاریکاتور هندوستان دارم. تجربه ای بسیار ارزشمند است..jpg)
تا کنون با هنرمند دیگر همکاری داشتید؟
نه، متاسفانه تا به حال با هیچ هنرمندی همکاری نداشتم.
نظرتان در باره سایت ایران کارتون چیست؟
سایتی فوق العاده است. جالب این است که یک بخش انگلیسی هم دارد. من همیشه از طریق این وب سایت اطلاعات جدیدترین مسابقات بین المللی کارتون و کاریکاتور و همچنین نتایج آنها را پیدا می کنم و با آثار بهترین کاریکاتوریست های ایرانی و خارجی آشنا می شوم.
اگر بار دیگر متولد شوید چه حرفه ای را انتخاب می کنید؟
فکر می کنم بار دیگر کاریکاتوریست می شوم بدین دلیل که عاشق کشیدن کاریکاتورهایی در باره دنیا هستم..jpg)
آخرین نمایشگاه شما چه زمان و کجا بود؟
نمی دانم. فقط در سال 1394 کاریکاتورهایم را برای 36 مسابقه و نمایشگاه کاریکاتور فرستادم و نمی دانم شاید نمایشگاه گروهی تشکیل داده باشند که آثار من هم در آنها شرکت داده شده اند. نمایشگاه انفرادی نیز فقط 2 بار داشتم یکی در سال 1348 در اکراین در مهد کودک و آن زمان 5 ساله بودم و دیگری سال 1392 در موزه تبریز ایران.
توصیف شما از کاریکاتور چیست؟
زمانی که در دانشکده خبر نگاری دانشگاه ملی کی یف درس می خواندم پایان نامه ام " کاریکاتور- نوعی خبر نگاری" بود که ثابت می کرد کاریکاتور بخشی از خبر نگاری به حساب می آید. با پیشرفت صنعت چاپ، نشریات، روزنامه ها و مجلات کاریکاتور در کشورها ارزش خاصی پیدا کرد.
کاریکاتور هنری است که از موزه ها، مردم کوچه و خیابان گرفته شده و می تواند مانند یک کتاب تاریخ عمل کند. بعد از گسترش اینترنت کاریکاتور توانست گسترش بی نظیری در میان کسانی که آن را تحسین می کردند و حتی رقیبانش پیدا کند..jpg)
فکر می کنید با کارتون یا کاریکاتور می توان در آمد خوبی داشت؟
کاملا بستگی به جامعه و کشوری دارد که کاریکاتوریست در آن زندگی می کند. به استعداد کاریکاتوریست، سفارش هایی که دریافت می کند و خوش شانسی و بد شانسی اثر خلق شده نیز بستگی دارد. بستگی به شرایط سیاسی کشور هم دارد؛ مثلا کشوری وجود دارد که برای یک کاریکاتور ده ها و هزارها دلار به کاریکاتوریست پرداخت می کنند و کشوری هم وجود دارد که برای کشیدن یک کاریکاتور او را به مرگ محکوم می کنند.
هنرمند مورد علاقه شما خارج از دنیای کاریکاتور کیست؟
باید با ترس و لرز اعتراف کنم که هنرمند اهل بلاروس«والنتین گوباروف» را بهترین هنرمند می دانم. او استاد نقاشی است و ویژگی منحصر به فرد این استاد مهربانی و عشق او نسبت به انسان ها است. " به هریک از این انسان های کوچک".jpg)
اخیرا چه کتابی خوانده اید؟
در حال خواندن رمان" صدها سال با یاکوف" اثر نویسنده اهل اوکراین «ولادیمیر لیس» هستم. کتابی واقعا فوق العاده است.
فکر می کنید چه چیز طنز قابل بررسی است؟
این سوالی است که در ذهن فیلسوفان و افراد دیگر وجود دارد و هیچ کس نتوانسته جواب درستی به آن بدهد اما این که کسی قدرت خلق طنز وخنداندن دیگران را دارد استعدادی خدادادی دارد که قادر است لبان انسان دیگری حتی اگر دشمن باشد به خنده وادارد.
دیدگاه شما نسبت به طنز چیست؟
ایده ای وجود دارد "که افراد بد بین از انسان های دیگر متنفر هستند و این در طنز سیاه به خوبی قابل مشاهده است". البته این چنین نیست. به نظر من طنز سیاه در کاریکاتور سرنوشت انسان های مهربان است که کسی را که به این طنز سیاه لبخند می زند دوست دارد. و حتی به افکار منفی و خشم و اعمال او عشق می ورزد. من طنز سیاه را در کاریکاتور تحسین می کنم. به هر حال اولین کلکسیون کاریکاتورهای من که در سال 1370 منتشر شده نام " طنز سیاه " نداشت.
به نظر شما بهترین کارتونیست طنز سیاه چه کسی است؟
استادان طنز سیاه شاوال، بوسک، سینه، چالز آدامز هستند و مثالی خوب در این مورد می تواند «سم گروس» باشد.
آخرین کاریکاتور شما چه بود؟
من فرد خوش بینی هستم و امیدوارم به این زودی ها آخرین کاریکاتورم را خلق نکنم و بتوانم سال های طولانی به خلق کاریکاتور ادامه دهم.
