شیوع ویروس کرونا در جهان، موج پرشتاب بحران ها، واکنش ها و دگردیسی زندگی بشری را درپی داشته و این روند همچنان هم ادامه دارد و انگار که بشر، به ناچار به یک نوع همزیستی با این رویروس تن داده است. این وضعیت وموقعیت بشری ، سوژه ای خاص برای هنرمندان از جمله هنرمندان کارتونیست شده و درآثار کارتونی به طرق مختلفی این ویروس خطرناک به چالش کشیده شده است. مهدی عزیزی هم از جمله این کارتونیست ها است که آثار متنوع و باکیفیتی از هر لحاظ با این موضوع خلق کرده و به طرح مسائل و حواشی گوناگون آن پرداخته است.

رویکرد انتقادی در بردارنده بیانی هنری و پرمحتوا، زدن تلنگر و هشدار غیرمستقیم به مخاطب درخصوص لزوم جدی گرفتن کرونا ،نقدعملکردهای مدیریت بحران و نا کارآمدی ها دراین خصوص، به چالش کشاندن و انتقاد از رفتارها و واکنش های عمومی به آن و مدنظر قراردادن موقعیت های ایجادشده ناشی از شیوع این بیماری در زندگی انسان، ازجمله مسائل طرح شده در کارتون های این هنرمند است اما در این میان و در خیلی از کارهایش، موضوع تلخ کرونا را هم به شوخی گرفته و از این لحاظ فضای نشاط برانگیزی در چنین فضای تلخ و به نسبت رعب انگیزی به کارهایش بخشیده است. بدین ترتیب هم تلخی این موجود را برای مخاطب گرفته و هم حرف های جدیدش را با این زبان شیرین و جذاب بیان کرده است  و به خوبی هم از عهده این امر مهم برآمده و پتنانسیل طنزآفرینی موجود در ویروس کرونا با همه حواشی اش استفاده کرده است. به همین بهانه با وی گفتگویی کرده ایم که می خوانید :

با شیوع ویروس کرونا، شما هم مثل اکثر همکاران کارتونیست تان و چه بسا با اهتمام بیشتر، ادای دینی اساسی نسبت به طرح این موضوع مهم و فراگیر کردید و کارتون های قابل توجهی با این موضوع کار کردید. جدای از نگرش و نوع تفسیر و نگاه مخاطب های گوناگون به این کارهای متنوع و متعدد ، خود شما در کل چه رویکرد و زاویه دیدی را در پرداخت به این موضوع مد نظر قرار دادید ؟ با توجه به موضوعات گوناگونی که در کارهای متعددتان طرح کردید ، این زاویه دید و رویکردها بسته به هر کار یا طیف هایی از کارها فرق می کند ؟

اخبار و اتفاقات اطراف ما و دنیای پس از کرونا ، تقریبا هر روز همین خبرهای مربوط به کرونا است. بنابر این ، خیلی طبیعی است که ما کارتونیست ها ، که کارهای و فعالیت روزمره مان با اتفاقات جامعه گره خورده، به سمت همین اتفاقات کشانده می شویم و الان هم تبدیل به دغدغه شده ، که چه زمانی از این اوضاع خلاصی پیدا می کنیم.ولی الان شرایط طوری شده که ما ( ایرانی ها) خودمان را با کرونا وفق دادیم و به نوعی این وضعیت وشرایط برای مان عادی شده مثل خیلی موارد دیگری که این روزها دارد برای مان عادی می شود ( قیمت پراید، طلا ، ارز و ...)
زاویه دید من نسبت به موضوعات کرونا، جدای از اینکه قلبا قدردان زحمات کادر درمانی کشور که شبانه روز و مخصوصا اوایل ورود ویروس (( با پرواز ..ایر)) تلاش می کردند و از جان مایه گذاشتند تا جلوی پیشروی ویروس را بگیرند، بیشتر به حواشی این قضیه پرداختم .اینکه که واقعا چرا با وجود تحریم و ترامپ و ... ، یک سری از هموطنان همیشه درصحنه، کاسبان کرونا شدند و با بی توجهی سفر کردن، احتکار کردن و ... از این قبیل مسایل همدیگر را مورد عنایت قرار دادند.

ملاحت، نگاه استعاری کنایه آمیز و نیشخند زدن، که از ویژگی های اساسی هنر کارتون درپرداخت به موضوعات است، در کار شما بسیار برجسته است و بسیار هنرمندانه و ظریف هم طرح شده است. شما با چنین رویکرد و رویه عمده ای، موضوع تلخ کرونا را هم به شوخی گرفته اید و از این لحاظ کارهای فرح انگیزی درچنین فضای تلخ و به نسبت رعب انگیزی خلق کرده اید و بدین ترتیب هم تلخی این موجود خطرناک و بلا آور برای مخاطب گرفته می شود و هم با چنین رویکردی حرف های جدی تان را با این زبان شیرین و جذاب بیان کرده اید و به خوبی هم ازاین ظرفیتی که ویروس کرونا از این لحاظ دارد استفاده کرده اید. این درحالی است که ملاحت و طنازی و گزندگی و نیشخند زدن درخیلی از کارهای همکاران تان چندان به کار نیامده است ! برای خود شما، این نوع رویکرد طنازانه چقدراهمیت دارد و با چه هدفی این وجه از کارتان را پر رنگ کرده اید ؟ آیا کم رنگ شدن این وجه درکارها ، اثر را دچار خلئی می کند ؟ و یا پر رنگ شدن آن می تواند هنرمند را در ورطه ایجاد سرگرمی و تفریح بغلتاند که به گمان من کارهای شما اصلا در این دام نیفتاده است . خود شما چه تحلیل و نظری درباره نوع پرداخت تان به موضوع از این لحاظ دارید ؟

خصلت کارتون، طوری است که اول لبخند شما را نشانه گرفته و بعد تا به خودت می آیی، به مغز شما شلیک کرده است.موضوع کرونا شوخی بردار نیست و خیلی هم ترسناک است، ولی به نظر من دراین فضا ، باید شوخی شوخی حرفت را بزنی که شاید تاثیرش بیشتر از طنز جدی و خشک مثل روزگار الان مان باشد.
ملاحت و طنازی و گزندگی و نیشخند زدن در بعضی از کارهای من هم نیست، بعضی از تیترها و شرایط کارتونیست، دغه دغه ای که نسبت به ایده دارند باعث این اتفاق است ، و دلیلی بر بی تاثیر بودن کار نیست.

رنگ در کارهای شما به نسبت قابل اهمیت و حتی متنوع تر است ولی بدون اینکه تصور ایجاد خلئی در کار مطرح باشد ، در بیشتر کارها سه چهار رنگ برجسته شده است. بخصوص طوسی برای پس زمینه و سبز برای کرونا و... بدون هیچ گونه ارزیابی کیفی ازاین لحاظ، انتخاب رنگ درکارهای تان با چه منطق و نظرگاهی صورت می گیرد و اصولا رنگ آمیزی چقدر برای تان اهمیت دارد و چقدر در فضاسازی و نگر ش به موضوع و سایر نکات برای شما تعیین کننده است ؟

رنگ گذاری برای من همیشه به نوع سوژه و ایده و عنصر اصلی کارمتغیر بوده است. برای بقیه همکاران هم، کما بیش به همین صورت است. اگر کار، یک شوخی (لطیفه) ساده است، باید به همان اندازه انتظار رنگ داشت‌ و اگر تصویرسازی‌ طنز و فکاهی است، ممکن است به صورت‌ تصویرسازی کاملا رنگی برای چاپ و یا بدون رنگ، طنز سیاه درکنار یک مقاله است.

جدای از بحث محتوا و رویکرد و لحن ، درحوزه فرم و تکنیک واجرا چه نکاتی مدنظرتان بود و کارهای تان را اگر از نگاه یک تحلیلگر بررسی کنید واجد چه ویژگی هایی از این لحاظ می دانید ؟ درضمن ، موضوع کرونا از این لحاظ موجبات فرم یا تکنیکی خاص را به نسبت دیگر کارهای تان ایجاد کرده است یا اینکه اهمیت موضوع و محتوا به خاطر هیجانی که پدید آورده ، سبب نشده که ناخودآگاه از فرم و تکنیک نسبت به بقیه کارهای تان کمی غافل شوید؟

درحوزه فرم و تکنیک، روندی است که کارتونیست در دروران های مختلف به آن دست پیدا می کند و چه بسا این دوران کوتاه یا زمان بر بوده باشد. مثلا چند سال پیش فرم کارهای من کاملا خشک بود چون متریال من قلم فلزی و مرکب بود ولی بعد از اینکه کاردیجیتال را شروع کردم، فرم کارم کاملا تغییر کرد و از نظر یک منتقد هنوز هم در حال تغییر است !
موضوع کرونا باعث کارکردن بیشترم در حوزه مطبوعات شده است ولی از آنجایی که هراز چند گاهی به کارهایم نگاه می کنم، نوع فرم کارم تغییر نکرده ولی ضعف های گذشته را جبران می کنم.

همزمان با شیوع کرونا درایران، مسابقه بین المللی کارتون و کاریکاتور« ما کرونا را شکست می دهیم » به کوشش و دبیری سید مسعود شجاعی طباطبایی ، هنرمند کارتونیست و کاریکاتوریست و تصویرساز، شکل گرفت و راه افتاد و آثاری قابل توجه با تعداد بی نظیری هم از اغلب کشورهای جهان به دبیرخانه این مسابقه ارسال شده است. شما هم آثاری به این مسابقه ارسال کرده اید .درصورت تأیید ، کمی ازکارهای ارائه شده تان به این مسابقه بگوئید ؟

بله ارسال کردم. به طورکل مسابقه بجا و به موقعی بود چون هنوز کل دنیا درگیر این بحران و موضوع هستند. این نوع فعالیت ها، قوت قلبی برای بقیه است و امیدوارم کرونا شکست بخورد، و اگر هم نخورد لااقل بداند رئیس کی است.
آرشیو مسابقه را که نگاه کردم، کار های خیلی خوبی ارسال شده بود. من هم سعی کردم با موضوعات مسابقه و درگیری ذهنی که با پدیده داشتم و داریم کارهای خوبی ارسال کنم.

بازتاب کارتون های شما میان مخاطبان در فضای مجازی چه واکنش هایی را برانگیخته و بازخوردهای کارهای تان، بیان کننده چه فضا و نقطه نطراتی نسبت به این موضوع است ؟ دراین میان، طنازی و شیرینی لحن و مفرحی کارهای شما چقدر در این استقبال تعیین کننده بوده است ؟

بله بازتاب خوبی داشته و می بینم که در صفحات مختلف دیگری انتشار پیدا می کند. بازخورده ها نیز، مثبت و خوب است و اینها، باعث روند کارهای بهتری از من می شود.

به نظرشما، هنر کارتون در پرداخت به موضوعات تلخی مثل کرونا چقدر کارآمد است و کجای این معضل را هدف قرارمی دهد؟

به نظر من، رسالت کارتون و کارتونیست  ( تلنگر، سیخ زدن، نیش زدن و ...) را به خوبی دارد انجام می دهد. اتفاقاتی مثل کرونا و پراید و .... از این دست، که با جان آدم ها سر و کار دارد، در کشور ما غریب نیست .این برخی ها هستند که سرشده اند و رسالت کارتون را حس نمی کنند.

اگرصحبت خاص دیگری دارید بفرمائید.

از شما و سایت خوب ایران کارتون تشکر می کنم ، ممنونم از مصاحبه با شما. موفق وسلامت باشید.

ما نیز از شما به خاطر فرصتی که دراختیارمان گذاشتید تشکر می کنیم.

درادامه تعدادی از کارتون های مهدی عزیزی با موضوع کرونا را مشاهده می کنید: