ناهیدزمانی، کارتونیست و تصویرگر متولد خرداد ۱۳۶۷ اصفهان و فارغ التحصیل کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی است. شروع فعالیت حرفه ای وی ازسال 1388 به صورت همکاری با مطبوعات بوده و آثارش تاکنون درنشریاتی از جمله: روزنامه های ایران، آرمان ملی، شرق، جام جم، همشهری، بی قانون، اصفهان امروز، اصفهان زیبا و ماهنامه های اصفهان نیمروز، خط خطی ، نوسان و خبرگزاری ایمنا منتشر شده است.
برگزاری نمایشگاه انفرادی کارتون در سال 1398 در خانه هنرمندان اصفهان و شرکت در چندین نمایشگاه گروهی کارتون در کشورهایی همچون برزیل، چین، ترکیه، ایتالیا، کانادا، کوبا، فرانسه، لهستان و کره از دیگر فعالیت های این هنرمند است.
وی در چندین جشنواره ی خارجی نیز رتبه های درخشانی کسب کرده است که ازجمله آنها می توان به: برنده جایزه ویژه جشنواره Peace for Fax ایتالیا 1399، برنده جایزه ویژه جشنواره SICACO2020 کره 1399، برنده جایزه ویژه نوزدهمین دوره جشنواره Clara Santa Humor Salon کوبا 1398، برنده جایزه ویژه اولین جشنواره بین المللی Award International Cartoonists Women فرانسه، کسب جایزه سوم هشتمین دوره جشنواره کاریکاتور تورهان سلجوق ترکیه ۱۳۹۷، برنده مدال افتخار جشنواره بین المللی ورلدپرس کارتون پرتغال ۱۳۹۶، برنده جایزه ویژه سی و سومین دوره جشنواره بین المللی آیدین دوغان ترکیه ۱۳۹۵ و منتخب پنجمین دوره جشنواره Jiaxing چین در سال 1389 اشاره کرد.
این کارتونیست، علاوه بر کسب رتبه در جشنوارهای معتبر بین المللی، درجشنوارهای داخلی کارتون هم حضوری مستمر و جدی داشته است. زمانی 2 دوره برنده جایزه اول و یک دوره برنده جایزه دوم جشنواره مطبوعات و نمایندگی خبرگزاری های استان اصفهان بوده و در نخستین جشنواره سراسری کاریکاتورمطبوعاتی تبریز درسال ۱۳۹۴ هم برنده حایزه دوم شده است. ناهید زمانی چندی پیش هم لوح افتخار جشنواره بین المللی «کاربرد هنر و فرهنگ در خاموشی سلاح ها در آفریقا» را دریافت کرده است.
موضوع اغلب کارتون های ناهید زمانی آسیب های اجتماعی بخصوص معضلات زنان و کودکان و همین طور مشکلات زیست محیطی است. وی اخیرا و تقریبا همزمان، موفق به کسب جایزه سوم جشنواره بین المللی "خشونت علیه زنان" ترکیه(Take a Step towards Violence Against Women)و برنده جایزه سوم جشنواره سمارانگ(Sekarfest i-)اندونزی با موضوع"حقوق بشر از دیدگاه کارتونیست ها شده است. به همین بهانه و همچنین در خصوص چگونگی و جوانب پرداخت به موضوعات زنان و کودکان در هنر کارتون و ارزیابی این آثار کارتون با این موضوع و سوژه گفتگویی اختصاصی با وی انجام داده ایم که می خوانید:
در ابتدا توضیحاتی در باره این جشنواره هایی که موفق به کسب جایزه شدید و همچنین کارهایی از شما که برنده شده اند بیان کنید .اینکه از چه منظری به موضوع این جشنواره ها پرداختید ؟
با فاصله یک روز خبردار شدم که در دو جشنواره بین المللی "خشونت علیه زنان" ترکیه (Take a Step towards Violence Against Women) و سمارانگ (Sekarfest i-) اندونزی با موضوع "حقوق بشر از دیدگاه کارتونیست ها" برنده جایزه سوم شدم.
جشنواره سمارانگ اندونزی با شرکت 937 کارتونیست با 1904 کارتون از 59 کشور برگزار شد که در نهایت 75 اثر به فینال راه یافتند و سه اثر برنده جوایز اول تا سوم شدند. یکی از حامیان این جشنواره دفتر ریاست جمهوری اندونزی است.
جشنواره خشونت علیه زنان ترکیه هم در سه رشته طراحی پوستر، فیلم کوتاه و کاریکاتور توسط فرمانداری شهر Kütahya و با همکاری دانشگاه Kütahya Dumlupınar (DPÜ) برگزار شد. در این جشنواره 100 اثر برای نمایش در نمایشگاه برگزیده و از این میان به 3 اثر جوایز اصلی و به 3 اثر لوح افتخار تعلق گرفت. که خانم مهشید هاشمی هم از ایران، یکی از سه برنده لوح افتخار بودند.
اثر ناهید زمانی که برنده جایزه سوم جشنواره بین المللی کارتون"خشونت علیه زنان"ترکیه شد
اثر فوق را که برای جشنواره خشونت علیه زنان ترکیه فرستادم به موضوع تبعیض جنسیتی در محیط کار و اشتغال زنان می پردازد. طبق آخرین آمارهای منتشر شده در سال 1400 بر اساس اعلام مرکز امار ایران، ۷۰.۴درصد جمعیت بیکار فارغ التحصیل آموزش عالی کشور را زنان تشکیل دادند. در شرایطی کمتر از چهار میلیون و ۵۰۰ هزار زن در ایران شغل پیدا کرده اند که تنها تعداد زنان سرپرست خانه وار در ایران حدود سه میلیون و ۵۰۰ هزار نفر است ودر نهایت این که دستمزد زن ها 41 درصد کمتر از مردان است! همین آمار تکان دهنده کافی بود تا برای کارتون جدیدم به این موضوع بپردازم. زنانی که با انجام کار بیشتر دستمزد کمتر دریافت می¬کنند و به راحتی تلاش های شان نادیده گرفته می شود فقط به این خاطر که زن هستند. فضای کارتون من کاملا ایرانی ست اما معضلی که به آن می¬پردازد جهانی است!
کارتون ذیل هم که در جشنواره حقوق بشر اندونزی موفق به کسب جایزه شد، به حق تحصیل می پردازد.
اثر دیگر ناهید زمانی که برنده جایزه سوم جشنواره سمارانگ اندونزی با موضوع "حقوق بشر از نگاه کارتونیست ها" شد
در چند ماه گذشته در همسایگی ما میلیون ها زن و دختر افغان از حق تحصیل محروم شدند. وقتی درباره حق تحصیل صحبت می کنیم منظور فقط مدرسه رفتن و آمدن نیست بلکه درباره حق رؤیاپردازی حرف می زنیم، رؤیاپردازی درباره آینده ای بهتر، حق تلاش برای رسیدن به هدف ها وپیشرفت. در این اثر، پسربچه دانش آموزی را می¬بینیم که با اشتیاق به یونیفرم های مختلف نگاه می-کند، پسربچه دانش آموز با حق انتخاب های بسیار، این در حالی است ¬که دختربچه کارتون من آینده اش به اندازه دیواری که روبه رویش ایستاده خالی و بی رنگ است! او فقط یک انتخاب دارد چون دختر به دنیا آمده است!
خب موضوعات در ارتباط با زنان و بخصوص خشونت علیه زنان، موضوع خیلی از جشنواره ها قرار گرفته و می گیرد ولی جاهایی این جشنواره ها شکل شعاری و تبلیغی به خود می گیرند و حتی برخی آثار هم چندان واقع بینانه نیست. شما به عنوان هنرمندی که در این قبیل موضوعات کار کردید و نسبت به این مسائل دغدغه دارید، چه ارزیابی از این جشنواره ها و این قبیل کارها که به عنوان پرداخت به مسائل زنان برگزار می شود دارید؟ آیا این تعدد اثر و جشنواره در ارتباط با این موضوع به حضور جدی کارتونیست های زن برمی گردد یا به دلایل دیگری چون سرمایه گذاری تشکل ها و زوم جشنواره ها و مجامع جهانی و هنری روی این موضوع بر می گردد؟
خوشبختانه بیشتر از گذشته به موضوع خشونت علیه زنان و تبعیض جنسیتی پرداخته می شود که به نظرم با توجه به شرایط فعلی جهان کاملا طبیعی و بجاست. شروع این اتفاقات شایدبه سال2017 و آغازجنبش (من هم/ me too) برگردد. این هشتگ برای نشان دادن شیوع گسترده تجاوز و آزار جنسی، به ویژه در محیط کار و محکوم کردن آن مورد استفاده قرار گرفت و با همراه شدن شخصیت های معروف جهانی این هشتگ در دنیا به رسمیت شناخته شد و باعث شد زنان زیادی به حقوق خودشان واقف شوند و شجاعت پیدا کنند تا در مقابل آزارگر بایستند و به سکوت چندساله شان پایان دهند. این جنبش به قدری در ادامه قدرت گرفت که حتی به ایران هم رسید. در همین حین، همه گیری کرونا شروع شد و بحران سلامت کم کم به بحران اقتصادی و اجتماعی تبدیل شدبه نحوی که طبق آمارها خشونت علیه زنان و کودکان به طرزچشمگیری در سراسر جهان رو به افزایش است. این خشونت نه فقط از لحاظ تعدد ارتکاب به خشونت افزایش یافته بلکه شکل خشونت هم تغییر کرده و بی رحمانه تر شده و آماری که در باره قتل زن ها در دوسال اخیر منتشر شده واقعا فاجعه است و در نهایت، به حکومت رسیدن طالبان در افغانستان و محروم شدن زنان و کودکان از کلیه حقوق شهروندی اجتماعی و فراتر از آن انسانی!
تمام این وقایع و آمارهای وحشتناک که زنگ خطر بزرگی را در جهان به صدا درآورده است، نهادهای اجتماعی اقتصادی سیاسی در رأس قدرت را برآن داشته تا وارد عمل شوند و برگزاری جشنواره کارتون با این موضوعات یکی از کوچکترین آن ها است. کوچک تر از این جهت که فرهنگ سازی و آگاه سازی ازطریق هنر بسیار زمان بر است؛ بخصوص در دوره کنونی که تبعات همه گیری کرونا رمقی برای پرداختن به هنر باقی نگذاشته است اما وجود همین قدم های کوچک بسیار مؤثرتر از نادیده گرفتن این فاجعه انسانی و نپرداختن به آن است.
در باره شعاری بودن آثار هم، اگر منظور اغراق در بیان حجم خشونت و تبعیض جنسیتی موجود است، باید بگویم متأسفانه واقعیت رخ داده درجهان حاضر، خیلی تلخ تر و باورنکردنی تر از تخیلات هر کارتونیستی است! از طرفی دیگر در باره این موضوع خاص، کارتونیست به دنبال ارائه راه حل نیست بلکه کارتونیست ها غالبا با نشان دادن میزان خشونت و تبعات و اثرات بعدی آن بر روح و روان زن ها، سلامت جامعه و ... بیشتر قصد دارند تا جامعه را به وخامت اوضاع آگاه کنندو تلنگری بزنند. اتفاقا هرقدر تعداد این جشنواره ها افزایش پیدا می کند، کار کردن دراین باره سخت تر می شود. رسیدن به سوژه بکری که حرفی برای گفتن داشته باشد، هربار پیچیده تر می شود. بخصوص نمادهایی که در این زمینه داریم، نسبت به موضوعاتی همچون محیط زیست و ... محدودتر هستند که این قضیه، احتمال ایجاد تشابه ناگزیر را بالا می برد و در مقابل اگر اثر بکری خلق شود ارزش و ماندگاری آن را دوچندان می کند.
ارزیابی تان از آثار کارتونیست های زن ایرانی چیست؟ و نقش و حضور زنان کارتونیست در جامعه کارتونیست های ایران و جهان چقدر قابل توجه است؟ آیا این حضور همسنگ با حضور هنرمندان مرد شده یا هنوز مانده که به این جایگاه برسد؟
راستش متوجه منظورتان ازجایگاه مردان نمی شوم! اگر منظورتان تعداد جوایز است باید بگویم با توجه به اینکه تعداد کارتونیست های آقا چند برابر کارتونیست های خانم است، طبیعی است بیشتر هم جایزه برده باشند. ازطرف دیگر می توانیم این طور بگوییم که با اینکه تعداد کارتونیست های خانم ما خیلی کمتر از آقایان است، آن ها خیلی خوب در صحنه های بین المللی حاضر شده اند و موفقیت های چشمگیری کسب کرده اند. نه فقط در ایران بلکه در تمام جهان تعداد کارتونیست های خانم کمتر از کارتونیست های آقا است که دلایل متعددی دارد. پیش از هر چیز اینکه طبق آخرین آمارهای سال 1400، سهم زنان از بازارکار تنها 16% است. زنان به دلایل فرهنگی، اجتماعی، اعتقادی و سنتی حاکم بر جامعه سهم ناچیزی از بازار کار دارند. دنیای کارتون هم از این مقوله مستثنی نیست و مردان ترجیح می دهند بیشتر با هم جنس های خودشان، که در شبکه رفاقت و آشنایی شان هستند، همکاری کنند. از طرفی محدودیت های اجتماعی، اعتقادی و قانونی، این شرایط را برای خانم ها سخت تر کرده است.
این شرایط در دوره ای که من وارد عرصه هنر کارتون شدم (حدود 13 سال پیش) بسیار سخت تر و پیچیده تر بود اما امروز با ظهور فضای مجازی، شبکه های اجتماعی، جشنواره های اینترنتی و ارتباطات نامحدود با سراسرجهان به قدری دامنه کار و فعالیت، آموزش و پیشرفت گسترده شده و سرعت گرفته که درآینده نزدیک، این محدودیت ها به خاطره تبدیل می شوند و نسل جدید کارتونیست های خانم فرصت های برابربیشتری برای ظهو، رشد و ارائه آثارشان به دست می آورند.
در ادامه شماری از دیگر آثار ناهید زمانی در ذیل می آید:
