گفت‌وگو با مسعود شجاعی طباطبایی، كارتونیست و كاریكاتوریست
تا مسؤولان هستند سوژه کم نمی‌آوریم!
بای بسم ا... سید را در همین روزنامه جام جم خودمان روزهای آغازین نشر دیدم و دوست شدیم صمیمانه و همیشه فعلا هم مدیر سایت ایران کارتون است و مدیر مرکز تجسمی حوزه هنری .پیروزی و سرآمدی سایت ایران‌کارتون بود که یونانی‌ها را برآن داشت از سید بخواهند برایشان خانه کاریکاتور و سایت گریک‌کارتون راه بیندازد. همان زمان‌ها ناجوانمردهایی پاس پیامبراعظم (درود خدا بر ایشان و خاندان) را نداشتند و سید هم با راه انداختنِ نقدِ هولوکاست و صهیونیزم با کارتون و کاریکاتور، برابرشان صف‌آرایی کرد همین شد که به ۲۲کشور ممنوع الورورد شد و طی سفری تا به یونان پاگذاشت گفتند امنیت جانی‌تان را نمی‌توانیم تضمین کنیم و با کاروان ماشین‌های همرنگ راهی فرودگاه شد. البته سید چند مجله و نشریه را تعطیل کرده و...حالا با این رفیق 18ساله (سید56 ساله است زمان رفاقت مان منظورمه) گپی چنان دلنشان زده‌ام که بخوان و حظ کن!
چقدر واقعا شجاعی چند درصد؟
همینجوری گم شده‌ام، یك كلام هیچم!
معمولا كی‌ها رو از ریخت و شمایل می‌ندازین؟
كسانی كه كارشان از ریخت انداختنه.
و شده شما رو از ریخت و قیافه بندازن؟
تا دلتون بخواد، كشكولی پر از کاریکاتورهای رنگ و وارنگ دارم!
چه جوری شست پای راست می‌ره وسط چشم چپ؟
شاید شبی در خواب امتحان كردم!
چپ اندر قیچی از دید یك كارتونیست؟
سانسور.
وقتی یكی مثل مخلص از راه طنازی با شما هم پیاله بشه؟
با هم دنبال عكس رخ یار می‌گردیم.
كاریكاتوریست محكومه به؟ (كافكا: محكومیم به زندگی)؟
محکوم به تماشای زخم های پنهان.
زندگی را زیبا می‌كند؟
خنده، كلا هر خنده‌ای غیر از خنده به مردم.
كاریكاتور چی به زندگی اضافه می‌كنه؟
تفكر، چشم پر اشك، فریاد خاموش و ...
كاریكاتور نمك روزنامه است یا چشمش یا زبانش یا سوزن و جوالدوزش؟
فعلا كه آفت روزنامه هست، ستون‌های روزنامه‌ها خالی از طرح‌اند!
اگه بخواین با كاریكاتور چشم كسی رو دربیارین؟
مطمئنید با یك كاریكاتوریست مصاحبه می‌كنید؟، اصغرقاتل كه نیستیم!
و به این وسیله بخواین كسی جزّ جیگر بگیره؟
همین كه دلش بلرزد كافی است، شكنجه دخلی به كار ما ندارد.
اگه كاریكاتورهاتون علیه‌تون شورش كنن؟
برایشان اشك شوق می‌ریزم، از قفس آزاد شده‌اند!
اگه همه‌شون هم زمان به شما بخندن؟
به سلامتی‌ام شك می‌كنم!
پیری و معركه‌گیری چه جوریه /یعنی/ به چیه؟
به عشقه، زبونم لال.
اگه درخت بودین؟
ریشه‌هایم را به جنگل گره می‌زدم.
اگه چشمه؟
از باران تشكر می‌كردم.
اگه پرنده؟
ستاره‌ها را از آسمان به ارمغان می‌آوردم.
اگه یه تیكه ابر؟
شبنم می‌شدم، روی گل‌ها می‌نشستم.
اگه ریگ؟
تلاش می‌كردم وارد كفش كسی نشوم.
مچ‌تون رو كه بگیریم؟
خسته‌ام، میشه خرخره‌ام را بگیرید؟!
كاریكاتوریست مچ كی‌ها رو وامی كنه؟
آقا زاده‌ها، نه ببخشید معترضین!
و چشم روی چه چیزایی می‌بنده؟
روی اشك چشم تمساح.
خواب كی‌ها رو آشفته می‌كنه؟
آقایان مسؤول با وجدان، بی‌وجدان‌ها كه راحت می‌خوابند!
ندایی كه از اعماق روح‌تون به گوش می‌رسه؟
آه...
ندایی كه از ژرفای جامعه میاد؟
آه...
چه جوری كسی رو له می‌كنین؟
یك بغل پروانه می‌ریزم رو سرش.
شده تابلویی شما رو ببلعد؟
تابلوی جاده به پایان رسیده است.
واقعا چه وقت روح‌تون چكیده هستیه؟
فعلا كه تو شرایط مستیه.
كی با جهان هماهنگ می‌شین بالاخره شما كاریكاتوریست‌های منتقد؟
هر وقت صدای زوزه تزویر بخوابه.
اصلا توی مدینه فاضله هم حتما نق می‌زنین.
اگر تنهایی را با خودمون ببریم بعید نیست!
اگه كاریكاتوراتون به شما زبون‌درازی كنن؟
با سانتی‌متر اندازه می‌زنیم، بعید می‌دونم به اندازه زبون بعضی‌ها برسه.
باهاتون كه گلاویز بشن كی از پس ِ كی برمیاد؟
بستگی به قدرت سایه‌هامون داره.
تازگی‌ها از خجالت كی دراومدین/ چه جوری؟
برادر ترامپ، با كمك هنرمندانی از ۷۹ كشور جهان.
سید اگه این كاره نبودی كدوم‌كاره بودی؟
می‌رفتم تو كار رهن و اجاره اشك و آه.
چرا كاریكاتورها رو به عنوان میراث معنوی جهانی ثبت نكنیم؟
مثلا چیزهای دیگه‌مون رو ثبت جهانی كردیم چی دستمون اومده كه..؟!
اگه پاره خط بودین؟
به هر چیز پاره احترام می‌گذاشتم.
كسی كه برای حرفاش تكذیبیه صادر می‌كنه؟
یا بهش ظلم شده یا می‌خواد ظلم كنه.
چی مباركه؟
این‌كه طاعون نگرفتیم.
چی منحوسه از نظرتون؟
داغ یك سیلی لبخند به گونه مستض... اسم این داغ رو گذاشتن بنزینی!
از رفتارهای خلاقانه همكاران‌تون؟
توی کشور چین با بهرام عظیمی داور بودیم، به زبان گیلكی به چینی‌ها آموزش می‌داد، دست آخر هم واقعا نتیجه داد و بهرام دست می‌زد اونها هم می‌خوندن.
و خودتون در مقام طناز البته؟
من هم تلاش كردم گیلكی یاد بگیرم، ولی استعداد چینی‌ها بهتر بود...
نگرانی دیروزی؟
نگران بغض دیروزم.
نگرانی پس فردا؟
فریاد.
اگه كاریكاتوراتون گیر كنن چی وثیقه می‌ذارین آزاد شن؟
روحم رو وثیقه می‌گذارم، اگر قبول كنند...
غم نان و غم نان... حس‌اش كردین؟
خدا نكنه به اون روز برسه، امیدوارم یكی فرمون رو از دست... بگیره.
با این همه فشار چی دلتون رو خوش می‌كنه؟
یه صدای گرم و پر امید.
دلخوشی‌تون به چیه در جهان هنر؟
به این‌كه روزی هنرمند بشم.
عاشق شدن و كاریكاتوریست بودن؟
عشق یك بیماری مسری است، كاریكاتوریست ناقل این ویروس!
برخورد و شروع و مواجه با عشق؟
آوارگی‌ای كه پایانی ندارد.
دفترچه خاطرات دارید؟
كنار رخت خوابم همیشه هست، رویاهایم را نقاشی می‌كنم.
حاصل این خواب‌ها؟
توی خواب باور می‌كنم كه شاهكاره، بیدار كه می‌شم می‌بینم عطسه سایه ام هم نیست.
اولین كاریكاتورهاتون؟
باعث اذیت شد، هم خودم اذیت شدم، هم معلمم.
تعریف و تحسین معلم‌ها؟
به ندرت، گاهی با یك فقره چك بر صورت رنگ ترحم می‌گرفت!
بهترین كاری كه می‌كنید؟
كشیدن.
بدترین كار؟
باز هم كشیدن.
بالاترین ترس؟
پرپر شدن قبل از بلوغ.
بعد از این همه سال حس شما از كاریكاتور؟
سكوتستانی سرشار از كلام.
سبك شخصی؟
هنوز اعتقاد ندارم كه سبك دارم.
چرا؟
چون دوست دارم تجربه كنم.
ازش خیلی آموختی؟
مسعود نجابتی.
عاشقانه دوستش دارین؟
آقامون كه خیلی تنهاست.
تلاش برای فارسیزه كردن واژه كاریكاتور؟
سخت كمی تا قسمتی مذبوحانه.
تعریف كاریكاتور؟
یك اندوه خیس.
نسبت كاریكاتور با حقیقت؟
زخمی زیبا در دل واقعیت.
از رفاقتش با انتقاد؟
آفریده شده كه بگزد، نگزد دو زار ارزش ندارد.
كاریكاتور اگه برادر باشه، خواهرش؟
خواهر مادر ندارد.
كاریكاتوراتون كه بریزن توی كوچه‌خیابون؟
پرپرشان می‌كنند!
از اونایی كه خوش‌تون میاد؟
تو قلبم (فریز) منجمد می‌شوند.
از خوابای كاریكاتوریست؟
كابوس زنده شدن كاریكاتورها.
رگِ همیشگی كارهای شما؟
گوسفندانی كه حالا فیل شدند!
بهترین كاریكاتور‌تون؟
زیپی بر چشم، چشمی بر قلب.
كاریكاتور عاطفی؟
پرنده، ستاره در منقار، درخت خشكی سرشار از ستاره‌ها.
جایزه؟
جایزه بزرگ ضدجنگ در صربستان.
نمایشگاه؟
نمایشگاه انفرادی در برزیل.
خیلی به شعف اومدین؟
در بلگراد، وقتی كه كارهام رو روی بیلبوردهای شهر دیدم.
بهترین هدیه؟
یك كاسه دعا لبریز از اشك شوق.
از بهترین دوستاتون؟
بهرام عظیمی، كسی باهاش زندگی كنه پیر نمیشه.
ویژگی بهرام؟
عصاره طنزه، بی‌پروا، صادق.
كاریكاتور بی‌تربیتی كشیدین؟
نكشیدم، ولی طرحی در مجله از دستمان در رفت و منتشر شد!
مثل كاریكاتورِ صفحه 19؟
آخ آخ از خجالت محو شدیم!
اوضاع؟
سایه‌ام روز به روز آب می‌رود از خجالت، اما برای بعضی‌ها قدمی‌كشد.
وعده‌ها؟
آبروی شرم را بردند.
بهترین؟
مادر و پدر، اعجاز زندگی، رنگین‌كمان عشق.
كاریكاتور بد؟
لكنت دارد حتما.
كاریكاتور خوب؟
مثل روح تن را می‌خورد...
بهترین جا؟
خانه‌ای در نینوا.
بدترین جا؟
كشور كه نه، قریه كه نه، طویله كه نه؛ اسرائیل!
كیومرث صابری؟
برای دوكلمه حرف حسابش فقط روزنامه اطلاعات رو می‌خریدم، یك كلام عشق بود.
همسفری برای سفر به رویاها؟
همسرم و دخترم.
برای سفر به سرزمین آینده با ماشین زمان؟
حالا فك و فامیل هم بیان از نظر من مانعی نداره.
برای سفر به گذشته‌ها؟
شهید نادر نادری.
در كدوم قصه زندگی می‌كردین اگه می‌شد؟
یه قصه واقعی به نام پایی كه جا ماند، از شروع تا پایان كتاب اشك ریختم.
كاریكاتوریست و كم آوردن؟
اینقدر تولید سوژه از طرف مسؤولان ما زیاده كه عمرا به گرد پاشون برسیم.
كاریكاتوریست و كوتاه نیامدن؟
ما زیر بار زور نمیریم مگر اون زور خیلی پر زور باشه.
كاریكاتوریست و با خودش قاه قاه خندیدن؟
بیشتر زار زار گریه می‌كنیم!
كاریكاتور خنثی؟
وقتی كاریكاتور عمل نكنه، یا خنثی كردنش یا اصولا خنثی است!
بی‌خاصیتی بعضی‌ها رو چه جوری نقش می‌زنین؟
نقش آب.
و بی‌دردی ناشی از رفاه را؟
نقش آه.
خیلی خوب می‌شد اگه..؟
صدای خنده‌ها بیشتر از گریه‌ها می‌شد.
اگه می‌شد چی می‌شد!؟
خوب می‌شد.
انتخاب‌تون بین بله و خیر؟
بله؟!
و بین نیمه پُر لیوان و نیمه خالیش؟
نیمه خالی قاعدتا، به‌امید پر شدن.
كاریكاتوری كه دردسرساز شد؟
ماجراش طولانیه، بابتش مجله‌ای توقیف شد برای همیشه...
و كاری كه خیلی پر سر و صدا از كار دراومد؟
روی جلد کیهان کاریکاتور، از اون کارای شلوغ، تو خیابون انقلاب و آزادی اوضاعی بود که نگو و نپرس،
یک بیانیه کامل سیاسی ، اجتماعی بود!
كاریكاتوری كه سرتون كلاه رفت كه كشیدین‌ش؟
روی جلد مجله‌ای كاریكاتورم را كشیدم كه روی موتور نشستم و روی سرم كلاه گذاشتم.
فرق و شباهت سوزن به خود زدن و جوالدوز به مردم/ با كاریكاتور كشیدن؟
یك كاریكاتور دارم كه نخ وصله پیراهن ادامه پیدا كرده و دهن مردم رو هم دوخته، حالا می‌تونه سوزن باشه یا جوالدوز، مگه تو این حالت فرقی هم می‌كنه؟
قرابتِ تیغ و كاریكاتور؟
جفتش می‌بره، برش تیغ دردش مقطعیه، كاریكاتور تا ابد كارایی داره.
زهر و كاریكاتور...؟
جفتش ممكنه بكشه، منتها زهر پاد زهر داره، كاریكاتور نداره.
عسل و كاریكاتور...؟
اگر خیر خواهانه كاریكاتور كسی رو كار كنی كه اصلاح بشه حكم زهر رو داره.
تلخند و كاریكاتور؟
طرح‌های این روزهای ما كه در مورد مشكلات مردمه، لبخند به دنبال نداره یا زهر خنده یا تلخند!
از ژن‌هایی كه باید كاریكاتور داشته باشه؟
بر عكسه، اساسا كاریكاتور روی ژن برتر، آقازاده،... كارایی داره
از نبایدهای یك كاریكاتوریست حرفه‌ای؟
فروخته نشود! حالا به هر قیمتی.
و از بایست و بایدهاش؟
خلاق و نوآور باشه، اهل همین سیاره باشه.
در شأن كاریكاتور نیست؟
خارج از منطق قلم بخوره.
در شأن كاریكاتوریست نیست؟
خارج از منطق قلم بزنه.
... و هست یعنی باید باشه؟
منطقی باشه عیب رو نشون بده به قصد حل كردن.
از اختلاط شما با كاریكاتورها؟
از این جور مصاحبه‌ها در میاد لابد!
و... با خط‌ها؟
از اون جور مصاحبه‌ها...
گله‌گزاری كاریكاتورها از شما چیه؟ اتفاق افتاده؟
کار به جایی رسیده که بعض از فیل هام قصد خودکشی دارند!
خانه كاریكاتور آباده؟ هرچند تعطیلش كردند!
خوب دو ساله تابلویی روی دیوار نرفته، امیدوارم براش اتفاقی بیفته، من که تو حوزه هنری ام، حیفه ...
ما الانه چرا اینجاییم؟
واقعا حالا ما اینجاییم؟ شاید اونجاییم!
مسعود شجاعی طباطبایی؟
دائما در حال تیر خوردن!!
برای دیدن طرح های شجاعی اینجا را کلیک کنید.
