محمد عضو خوبان ، کاریکاتوریست ،کارتونیست و طراح، متولد1361 و فارع التحصیل رشته مهندسی صنایع در مقطع کارشنلسی ارشد است و تاکنون آثار کاریکاتور چهره برخی مشاهیر ایران و جهان را در مجله طنز و کارتون خط خطی و روزنامه های همشهری، ایران و ضمیمه طنز بی قانون روزنامه قانون منتشر کرده است.

محمد عضو خوبان، جوایز متعددی نیز از جشنواره های داخلی و خارجی کسب کرده که از جمله می توان به : جایزه اثر منتخب مسابقه کاریکاتور چهره حوزه هنری خراسان شمالی 1398، نفردوم مسابقه بین المللی کاریکاتور چهره کشور سوریه 1398، برنده جایزه مسابقه کاریکاتور چهره جیسون سیلر آمریکا 1398،اثر منتخب مسابقه کاریکاتور چهرهUWCیا اتحادیه کارتونیست های جهان 1398 و اثر برگزیده نمایشگاه نمی تونم نفس بکشم  که چندی پیش توسط حوزه هنری برگزار شد اشاره کرد.کارتون هایی از وی هم در کاتالوگ های جشنواره ها چاپ شده که ازجمله می توان به انتشار اثری از وی که اخیرا در جشنواره ورد پرس کارتون پرتغال چاپ شد اشاره کرد. با وی گفتگویی در خصوص فعالیت ها و موفقیت های اخیرش و نگاهی که درهنر کاریکاتور و کارتون دارد انجام داده ایم که می خوانید : 

ابتدا کمی از فعالیت های اخیرتانبگوئید

کارهای قبلی من به مدت 2 سال بیشتر شامل کارتون ها و کاریکاتورهای دیجیتالی بود ولی در فعالیت های هنری اخیرم سعی کردم که در حوزه هنرهای سنتی کارتون و کاریکاتور مانند آبرنگ ،راپید ،خودنویس و کار با جوهر بروم و کارهایی هم به چند جشنواره ارسال کرده ام که هنوز نتایج شان مشخص نشده است و منتظرم. 

به کدام جشنواره هاو مسابقه ها کار ارسال کردید و موضوع و ویژگی کارهای ارسال شده تان چه بود ؟

در مسابقه کارتون knokke-heist  بلژیک با ۴ اثر در زمینه های مختلف از جمله کرونا ، تکنولوژی های نوین، فضا و کودکان کار شرکت کردم.

در مسابقه «فلسطین تنها نیست» با دو  کاریکاتور چهره  از محمد بن زاید آل نهیان و انور سادات، رئیس جمهور پیشین مصر، شرکت کردم. اخیرا هم با کارتونی در نمایشگاه تهران از منظرهنرمندان که به همت استاد بزرگوار جمال رحمتی عزیز درخانه هنرمندان تهران برگزار شد شرکت داشتم.

اثری با موضوع کودکان کار از عضو خوبان در نمایشگاه تهران از منظر هنرمندان

در مسابقه کارتون و کاریکاتور world press cartoon کشور پرتغال نیز با دو اثر در زمینه کاریکاتور و کارتون شرکت کردم.

شما در زمینه کاریکاتور به طور خاص عمل می کنید و می توان گفت که دیگر صاحب سبک شده اید. کمی از رویکرد و ابتکارات وابداع های خاص خودتان در زمینه کاریکاتور بگوئید. آیا در این خصوص به سبک هنرمندی گرایش دارید یا تاثیری گرفته اید؟

فعالیت جدی ام در زمینه کاریکاتور، که گرایش اصلی  من است، از ۲ سال پیش یعنی سال ۹۷ شروع شد.از همان ابتدا به دلیل تسلط خوبی که به زبان انگلیسی داشتم،  به دنبال یادگیری دوره های آموزشی به زبان انگلیسی از سایت های معتبر دنیا مثل  schoolism و  gumroad بودم .علاقه به یادگیری از اساتید خارجی مانند  jason seiler آمریکایی ، tiago hoisel  برزیلی ، sebastian kruger آلمانی و  aaron blaise آمریکایی court jones  در من ایجاد شد و می توانم بگویم که دوره های آموزشی کاریکاتور را از تمامی این اساتید معتبر بین المللی تلمذ کرده ام.

کاریکاتور محمد الماغوط ، شاعر مطرح معاصر عرب

این دوره ها چگونه و چه تأثیری در کار شما گذاشتند ؟ آیا از دل این آموزش ها به خلاقیت و نقطه نظر وابداعی شخصی رسیدید؟

هنوز با سبک دقیق هنری خودم فاصله زیادی دارم و از دیدگاه من،  پیدا کردن سبک هنری نیاز به زمان زیادی دارد و باید تمرین و ممارست زیادی داشت. درضمن اضافه کنم در زمینه کاریکاتور کارهای اساتید داخلی و قدیمی مانند آرش فروغی ، حسین صافی و علی رضا باقری دید زیادی به من داده است.

از هنرمندان خارجی کسی هست که بر کارتان تاثیر گذاشته باشد ؟

صد درصد مؤثر است.آموزش های خارجی کاریکاتوربسیارطبقه بندی شده و اصولی است که ازاصول آموزشی دیجیتال پینتینگ شروع شده و سپس طراحی و علوم بسیاردیگری را در برمی گیرد.همان طور که می دانید  کاریکاتور و کارتون دو رشته هنری جهانی هستند و هدف من این بوده که فاصله هنرداخل و خارج را در این زمینه کم کنیم و می دانم تلاش همه کاریکاتوریست های داخلی نیز معطوف به همین هدف بوده است. دیگر نمی دانم که تلاش این حقیر به نتیجه رسیده باشد یا نه؟

اخیرا هم کارهایی از شما در کتابچه  مسابقه ورد پرس کارتون پرتغال منتشر شده است. کمی هم از آثار منتشر شده تان در این کتابچه و همین طور خود این اتفاق بگوئید.

ایده این کار از حساسیت هایم نسبت به تخریب محیط زیست توسط انسان ایجاد شد. در همان زمان یک نوجوان بسیار کم سن و سال به نام «گرتا تونبرگ» که سوئدی بود در سازمان ملل مصاحبه ای آتشین داشت که بازتاب جهانی پیدا کرد. ازآنجایی که تصمیمات ترامپ نسبت به تغییرات اقلیمی را دوست نداشتم، لذا تصمیم گرفتم کاریکاتوری در این زمینه بکشم و اعتراض خودم را نسبت به رفتار ترامپ اعلام کنم.که البته فکر می کنم کار خوبی بود و در آن زمان از آن استقبال شد.

اثر منشرشده از عضو خوبان در کتابچه ورد پرس کارتون پرتغال

ورد پرس کارتون بخش رقابتی هم داشت ؟

بله داشت اما به گمانم کار من از آنجائی که به صورت دیجیتال تهیه شده بود به مقام نرسید.چراکه در بیشتر مسابقات معتبر اروپایی از جمله ورد پرس به کارهای سنتی مانند تکنیک های آبرنگ و گواش و جوهر بیشتر بها می دهند. البته در کارهای امسال ام سعی کرده ام که این ضعف را برطرف کنم.

شما هم در برخی کارهای تان ازجمله کارهایی که اخیرا از «جو بایدن» یا «بوریس جانسون» کشیدید، گویا به تلفیق کارتون و کاریکاتور به نوعی روی آورده اید و با یک تیر دو نشان زده اید. با توجه به گفته خودتان مبنی براینکه به کارهای «آرش فروغی» توجه دارید، آیا شما هم مثل ایشان به قالبی به نام کاریکارتون معتقدید و آثاری این چنین را ذیل این عنوان می پذیرید یا از ایشان دراین خصوص تأسی داشته اید ؟

با این نگاه موافقم.البته در کارتون های من، بخش کاریکاتوری کار غالب تر است.اینکه کاریکاتور فقط صرفا یک اغراق نباشد بلکه پیامی داشته باشد و طعنه ای نیز بزند که به نظرم این گونه گیراتر است.

برخی از کارهای تان هم کاریکاتور چهره هنرمندان سینما است. گویا گرایشی هم به طور خاص از این لحاظ دارید؟ هر چند که سیاستمداران هم در زمره ی کارتان قرار می گیرند اما این قضیه را هم  به طور ویژه ای دنبال می کیند. جدای از علاقه شخصی و عاطفی ، منشأِ این گرایش کجاست؟

این گرایش به دوران جوانی و مجردی بنده بر می گردد که علاقه زیادی به حوزه موسیقی و سینما داشتم.سازگیتار را به خوبی می نواختم و آهنگ های موزیک پاپ را اجرا می کردم.البته هنوز به سوژ های موسیقی فرصت نشده بپردازم اما در اولین فرصت خواهم پرداخت.اما همانطور که مشخص است سینما به دلیل برخورداربودن از جنبه های قوی بصری برای اهالی هنر خصوصا کاریکاتور جذاب تر است.

ولی این خود چهره با برخی اجزایش مثل بینی ،دهان، چشم ، گوش و... است که این پتانسیل اغراق کردن را دراختیار هنرمند کاریکاتوریست می گذارد نه اینکه چهره مورد نظر، یک هنرمند سینما، موسیقی، سیاست و یا هر فرد دیگری باشد ! و اینکه فرمودید سینما  از جنبه های قوی بصری برای اهالی هنر خصوصا کاریکاتور جذاب تر است درست اما این خصیصه به خود هنر سینما بر می گردد نه چهره هایش! ممکن است کمی این بحث را تببین کنید؟

ضمن تایید سخنان شما باید بگویم که اولین سئوالی که در پیش روی یک کاریکاتوریست قرار می گیرد این است که چه کسی را بکِشم؟ یعنی انتخاب سوژه و دراین میان، سوژه ای جذاب تر است که بیشتر جلوی دیدگان عموم قرار گرفته باشد و بهترین محل برای نمایش چهره هم  سینماست. اگر از شما بپرسند چند فرد مورد علاقه زندگی خودتان را نام ببرید، حتما چندتا هنرمند سینمایی نام خواهید برد .از لحاظ اغراق هم سوژه های سینمایی به دلیل تعدد قابلیت کار بیشتری دارند.

در کارتون بیشتر روی چه مواردی تاکید و توجه دارید؛ هم از لحاظ فرم و هم محتوا؟

از لحاظ فرم، سبک آثارآمریکای لاتین مانند کارتونیست های برزیل و کوبا را بسیار می پسندم چراکه خط ، عنصر اصلی کار آنها است. به نظر من ، کارتون هایی که از عنصرخط بیشتر بهره ببرند ماندگار ترند مانند آثار«آنجل بولیگان» و «آرس» که بی نظیرند.همچنین آثار اساتید داخلی مانند استاد کامبیز درمبخش و استاد جواد علیزاده نیز به همین صورت است.از لحاظ محتوا هم آثاری که به مشکلات اجتماعی و درابعاد بزرگتر جهانی می پردازند را بیشتر می پسندم.

اگر صحبت خاصی دارید بفرمائید؟

شاید این صحبت کمی کلیشه ای شده باشد اما از علاقه مندانی که قصد ورود به عرصه کارتون و کاریکاتور دارند دعوت می کنم که اول علم طراحی را به صورت اصولی نزد اساتید برجسته طی کنند.درحین کارهنری، بسیار پیش می آید که سوژه ای را باید به صورت ذهنی طراحی و تخیل کنید و سپس اجرا کنید و دراین میان اگر طراحی بلد نباشید، درمی مانید. توصیه بعدی ام نیز طراحی روزانه است حتی به مدت نیم ساعت چون طراحی باعث می شود که طراحی در وجود هنرجو زنده بماند.

طراحی چهره بهمن مفیداز آثار محمد عضوخوبان

خود شما هم با توجه به پسند های تان ، روی عنصر خط در کارهای تان تاکید دارید ؟ و یا عناصر دیگر به طور ویژه ؟

اگربه کارهای اخیرم خصوصا در زمینه کارتون نگاه کنید، همیشه از عنصر خط و هاشور بهره برده ام .اما در کارهای جدیدم که هنوز منتشر نشده به سمت خطوط سنتی با استفاده از جوهر رفته ام که به زودی خواهید دید.

در ادامه شماری دیگر از آثار کارتون وکاریکاتور محمدعضو خوبان می آید: