سجاد رافعی، طراح و کارتونیست و متولد 1362شوشتر است. وی ازسال 1379 فعالیت های هنری خود را آغاز کرد و از همان زمان آثارش را در جشنواره های ملی و بین المللی شرکت داد و برنده جوایزملی و بین المللی متعددی هم شده است.آثار او در روزنامه ها و کاتالوگ های ایران و کشورهای دیگر نیز چاپ شده اند.
رافعی این روزها مشغول تحقیق و کار روی مجموعه کارتون هایی با موضوع جنگ ، بازماندگان ، فجایع و مصائب آن با رویکردی آسیب شناسانه و انسانی است.کارها و رویکردش به موضوع جنک نیز به درو از کلیشه ها و به نسبت تازه، متفاوت و دربردارنده ویژگی های خاص با یک نگاه بدیع هنری است . با وی در باره این کارهایش گفتگویی انجام داده ایم که می خوانید.
این روزها مشغول چه هستید ؟
دارم مجموعه ای کارتون را با موضوع بازماندگان جنگ کار می کنم و قصد دارم در یکی دو تا گالری به نمایش بگذارم.
اگر ممکن است توضیحات بیشتری در باره کارها و رویکردی که به موضوع دارید بدهید.
مجموعه ای کارتون با موضوع بازماندگان جنگ است. فرمت اصلی هم به صورت کارتون است ولی احتمال دارد خروجی اش برای گالری جنبه مفهومی تری پیدا کند.به طور مثال ممکن است روی متریال خاصی چاپ و اجرا شود. دارم به دنبال متریالی می گردم که هم جنبه نمایشگاهی داشته باشد و هم به نوعی با ماهیت کارم در ارتباط باشد.مثل دیوارهای ترکش خورده ، چمدان های انسان هایی درحال فرار و یا پنجره هایی که شکسته شده اند.
در کدام گالری ها به نمایش می گذارید و آیا مشخص شده اند ؟
فعلا درحال تحقیق و تکمیل مجموعه هستم اما با چند گالری هم در حال رایزنی هستم.کارهایم فعلا جنبه کارتون دارند که برای جشنواره ها هم ارسال می شوند ولی خروجی شان برای نمایشگاه روی آن متریال ها که گفتم اجرا می شود. دارم فکر می کنم کارها را روی تکه هایی بتونی حجمی که انگار بخش هایی از ساختمان هستند و منفجر شده اند نشان بدهم.یا اینکه روی پنجره های شکسته اجرای شان کنم.
چگونگی، فرم و شکل پرداختن به این موضوع تلخ آن هم درقالب هنری مثل کارتون، که غالبا ماهیت طنز و کمیک و اغراق آمیز از جنس اغراق کارتونی دارد، کمی کنجکاو برانگیز است .ممکن است توضیح دهید که در این کار ویژه و بدیع روی چه زوم کرده ای ؟ و دیگر از فرم و اجرا و تکنیک های به کار رفته دراین کارهایت هم بگوئید ؟
کارهای من طنزی تلخ دارند... گزنده هستند و انسا ن ها را به فکر وا می دارند، سعی می کنم موضوعی تلخ را درطنزی خفیف بسته بندی کنم و به مخاطبم نشان بدهم مخاطب در برخورد اول با کار هایم، به نوعی اندوهی سخت در کنار شادیی خفیف وجود دارد ؛ تعلیقی از جنس زمان و مکان و تکلیف ما مشخص نیست.
علاوه بر وجود آن طنز تلخ در بعضی کارهای تان ، جنگ هم با همه مصائبش با رویکردی واقع گرایانه اما در قالب و با توسل به ویژگی های هنر کارتون ، ترسیمی دقیق شده است.فکر می کنم که این نوع نگاه به جنگ در هنر کارتون بی نظیر یا حد اقل کم نظیر است ! شاید هم من ندیده ام .
خوشحال باشیم یا ناراحت ، فکر کنیم یا به سادگی از کنار آنها بگذریم.ناقوس جنگ در کارهای من استوار است و با هلهله های شادی آدم هایی که اکنون چیزی برای باختن ندارند آمیخته شده است. جنگی که نتیجه سرمایه داری است و نتیجه خودخواهی انسان ها است.
تکنیک کارهای من میکس است ؛ ترکیبی از اجرای دستی و دیجیتال که نتیجه تجربه ام با متریال های گوناگون است. بافت های پاستل زده ، خطوط هاشوری مداد رنگی و ضرب قلم های اکریلیکی در کناراستفاده از قلم نوری و فتوشاپ ، همگی و همگی منتج به پدید آمدن آثاری شده که بعضی از آنها را مشاهده می کنید.
من در تلاش نیستم که جنگ را متوقف کنم بلکه درتلاشم بتوانم مصائب جنگ را به نحوی نشان دهم که بینندگانم لطمات آن را به خوبی درک کنند. انسان های من در کارها، ژنرال ها و سربازها و سرمایه دارانی هستند که به سادگی کارهایی انجام می دهند که نتایج فاجعه باری دارد.
انسان های من در کارهایم بازماندگانی هستند که زندگی خوب و رخت گذشته شان به راحتی درگیر بازی شده است و اکنون وامانده و حیران به گذشته زیبای شان می نگرند و به امید فردایی بهتر هستند.
جنس کارهای من از نوع روایی است. در کار من، روایتی جاری است که از گذشته و تا به حال و در آینده جریان دارد، سوژه های من در لحظه رخ نمی دهند. روایت داستانی هستند که شهود و کشف آن با مخاطب است.
به نظرمن، درهر اثری موسیقی نهفته است، درطبیعت، در کتاب و در تمامی آثار بشری و آثار خلقت. جنس موسیقی من در کارهایم برای هر مخاطب تفاوت هایی دارد؛ برای بعضی ها آشناست و برای بعضی ها تلخ ، برای بعضی تلنگری است برای فکر کردن و برای بعضی ها نا آشناست.
جدای از تحقیقاتی که گفتید در باره موضوع کرده اید، جای و حضور خود شما در این کارها کجا است ؟ آیا خودتان به صورت مستقیم جنگ را تجربه کرده اید و اگراین طور است ، خاطرات و پس زمینه ذهنی شما ازجنگ ، چه قدرمبنا و متریال کارهای تان قرارگرفته است ؟
درکارهایم نه تنها راوی هستم بلکه خود را بازمانده ای از جنگ نیز می دانم. جغرافیای محیط من دستخوش جنگ بوده و روزهای سختی را من و خانواده ام تجربه کردیم .بخش زیادی ازخاطرات من در کودکی با جنگ عجین بوده و در نوجوانی با محرومیت های آن. تجربه جنگ برای من، یک تجربه فراگیر از رسانه نیست؛ برای من تجربه جنگ فرآیندی ملموس و قابل حس در ایامی سخت و طاقت فرسا بوده است. اکنون نگاه من، انسانی است که تجربه و احساس کرده و می خواهد این تجربه ها را به دنیای پیرامونش انتقال بدهد، فریاد بزند، سکوت کند و گاهی هم گریه کند !
فرم های انسانی نیز در کارهایم زجر کشیده اند ولی امید به آینده دارند.درتلاشم در تجربه ای جدید در نمایش آثارم به شکلی نوین مفهوم و ماهیت محتوای کارم را نشان بدهم.
رنگ ها در کار من شاد و سرزنده نیستند، رنگ ها سرد و تلخ هستند، گویی که ما در پشت شیشه ای زنگار خورده به این وقایع می نگریم ، ترکیب بندی و کمپوزیسیون درجهت چرخش چشم و تأکید برعناصر اصلی است.بهره گیری ازخطوطی نرم با ضربات قلم مو درجهت تآکید برفرم و محتوای انسانی کارها انجام شده است.
درپایان صحبت خاصی دارید ؟
صحبت خاصی ندارم و ممنونم ازشما و امیدوارم که این روزهای سخت و ایام کرونا تمام و شرایط هرچه زودتر عادی شود.
ما هم ازشما به خاطر وقتی که دراختیارما گذاشتید سپاسگزاریم.
شماری دیگر از کارتون های سجاد رافعی با موضوع جنگ و حواشی آن :
