فرم و محتوا، یکی از مباحث مهم هنری و ادبی است که همواره نسبت و رابطه ارگانیک آنها مورد مناقشه تئوریسن ها و مؤلفان ادبی و هنری بوده و بحث های تحلیلی زیادی دراین باره ارائه شده است و جالب است که در هر هنری ویژگی ها و بحث های خاص خودش را دارد. محمد حسین نیرومند، کارتونیست ،کاریکاتوریست و نویسنده و مترجم کتاب های تحلیلی تئوری هنری و سواد بصری ، در یادداشتی کوتاه که در صفحه اینستاگرامش گذاشته است ، به بحث یگانه شدن و نسبت فرم و محتوا و سواد بصری در آثار میخاییل زلاتکوفسکی ، کارتونیست معروف روس، با تکیه بر چند کارتون از وی پرداخته است که می خوانید :
«فرم و محتوا یکی از مباحث مهم سواد بصری است. چند کارتون از میخاییل زلاتکوفسکی، کارتونیست معروف روس، ارائه کرده ام. در دو کارتون اول، یک ایده را در دو مقطع زمانی به فاصله حدود 20 سال اجرا کرده است. مفهوم نسبت شکل و محتوا در هر دو اثر کاملاً مشهود است. کارتون اول با طراحی قدرتمند، هاشورهای پر انرژی و پرکنتراست، دقیقا متناسب با موضوعی و ایده ای است که زلاتکوفسکی در ذهن داشته است.
چند نمونه دیگر از آثار او را ارائه کرده ام. این آثار نشان می دهد که هنرمند در طول یک دوره نسبتآ طولانی تکنیک اجرایی و سبک شخصی خود را به دنیای ذهنی اش نزدیک و هماهنگ ساخته است. بنابر این، در حوزه هنرهای بصری هنگامی شکل با محتوا هماهنگ و شکلی یگانه می یابند که هنرمند درطول زمان و با تمرین و ممارست بسیار، تکنیک اجرایی ایده ها و موضوعاتش را با دنیای ذهنی اش هماهنگ می سازد. در واقع فرم و محتوا در وجود هنرمند است که ماهیتی هماهنگ، واحد و یگانه می یابد.»
کارتون های نمونه از آثار میخاییل زلاتکوفسکی :
