شُبهاتِ تشابهات
عباس ناصری / در این هفته به معضل تشابهات اشاره می‌کنم. بحثی که سال‌هاست در هنر کارتون مطرح است. چند سالی است از تعابیر گوناگون نظیر تشابهات ناگزیر و یا تشابهات ناگریز و... برای این پدیده استفاده می‌شود. به این معنی که یک هنرمند نمی‌تواند؛ تمام آثار تولید شده‌ی دنیا، در تاریخ کارتون را دیده و تمام آنها را در آرشیو ذهنی خود ذخیره کرده باشد. بنابراین ناگزیر یا ناگریز این تشابهاتِ ناخواسته گاهاً پیش می‌آید.
بله!!! تشابه در آثار هنرمندی، اگر به ندرت پیش بیاید، این نظریه می‌تواند صادق باشد. اما متاسفانه تشابه در آثار عده‌ای آنقدر به وفور یافت می‌شود که دیگر گذاشتن نام تشابه روی آن کم‌لطفی به کلمه تشابه است. قطعاً شاهد کپی‌کارهای حرفه‌ای هستیم. عده‌ای کارتونیستِ خالی از ایده، خود را ناگزیر یا ناگریز می‌دانند که به سرقت هنری روی بیاورند و دزدی خود را زیر سایه نام تشابهات پنهان کنند.
باید بدانیم؛ آثار مشابه با کپی‌های حرفه‌ای و ناشیانه فرق‌های بارزی دارد؛ که تنها کارتونیست‌های حرفه‌ای آن را خوب می‌شناسند. در آثار کپی، تشابه علاوه بر ایده اولیه، ناخواسته حتی در عناصر، فضاسازی، زاویه دید، کاراکترسازی، رنگ گذاری و جای جای اجرای آثارشان نسبت به اثر مرجع به وفور دیده می‌شود و تلاش هنرمند برای پنهان کردن آن در اکثر مواقع بیهوده است.
اما سکوت ما در مقابل این افراد آنها را به جایی رسانده که بدون ترس و هراس و با وقاحت تمام به این عمل خود اصرار می‌ورزند. همچون دزدی که در دل شب با چراغ به دزدی می‌رود. به جای آنکه رسوا شود، برعکس دزدی گزیده‌تری را انجام می‌دهد.
این ماییم که باید تعارف را کنار بگذاریم و اگر آثار تشابه یک نفر از حد معمول فراتر رفت بیشتر مراقب ارتباطمان با او باشیم. لایک و کامنت و تایید ما او را در ادامه این راه مصمم‌تر می‌کند.
به قول شاعر:
اهل تقوا، کِی مُدارا می‌کند با دزدها؟
هست بی‌شک هر که شد با دزد، سازشکار، دزد
تنها راهی که در حال حاضر برای پیشگیری از برنده شدن و دیده شدن اینگونه آثار می‌توان یافت؛ ترغیب صاحبان جشنواره‌ها به استفاده از داوران متخصص، خبره و به روز است. باید ترکیب داوران جشنواره‌ها از افراد غیر کارتونیست و غیرحرفه‌ای خالی شود.
